Haydar muhamedaliyev ssenariynavislik



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/18
Sana13.01.2022
Hajmi3,77 Mb.
#354519
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18
Bog'liq
Ssenariynavislik mahorati (H.Muhamedaliyev)

Alisherning  ovozi: 
K o‘p  yillar  shu  chum olilardek  Husayn  Bayqaro 
bilan  sharafli  m aqsadlarga intildik.  Biz  urushlarda g‘alaba qozondik...
R asadxonaning  mis ko'prigi  oldida shohona kiyingan, sochlari oqai^an 
Alisher turibdi.  Y onida shogirdlari -   M o 'm in  va  Mansur.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Alisher (M o ‘m inga qarab,  davom   e ttira d i).  Sizning bobongiz  H u say n  
Boyqaro  m am lakat  egasi  bo'ldi.  0 ‘g‘illarini  esladi.  (M o '-m in ...  uzu g id a 
aylanayotgan  qum ursqalarni  puflab)  S izlar  q a t’iyatli  bo'linglar.  A g a r 
yulduzlar qonuniyatini  bilmoqchi  bo‘lsangizlar...
M o ‘min.  Bu  yulduzning  nomi  nim a,  ustoz?
Alisher.  Z uhro.  BelbogMi yulduz,
M o ‘min.  Siz yulduzlarni yaqinroq keltirishingiz  m um kinm i?
Alisher.  0 ‘qing,  yulduzlar o'zlari sizga yaqin  kelgay.
[Mansur. So‘rashga ijozat eting, ustoz. Siz intilgan maqsadga erishdingizmi?
Alisher. Shogirdga ham m asim i ochish  m um kin emas.  Birshogird «ikkita» 
bo'lishi  m um kin.
Alisher orqaga qarashi bilan  tosh  halqa orqasida vazir Majididin q o 'lid a  
yongan m ash’ala  bilan  turipti.
Bu ssenariyning konfliktini  keskinlashtirish va asarlarning rivojlanishiga 
misoldir.  Biz  ko'rdikki,  ko'p  yillik  kurashlar,  janglar,  g‘alabalar  o ‘tib, 
davlat bulnming qo'liga  o ‘tib, mamlakat osoyishta va odamlar davriga m unosib 
farovon yashadi.  Endi yangi,  Majiddinga o ‘xshagan  m uxolif kuchlar paydo 
bo'lib.  manilakatni inqirozga olib kelishda  katta rol o ’ynaydi.
Bu film ssenariysining sujeti  rivojida bir elem entdir. Voqealarning rivoji 
asarning kulminatsiyasiga olib kelmoqda.
Kulm inatsiya
Kulminatsiya -   lotinchada  «cho‘qqi»  dem akd ir.  Konfiikt  va sujetning  
rivoji alangalanib, juda qaltis, eng yuqori darajasiga keladi.  Bu badiiy adabiyotda 
kulm inatsiya  deb  ataladi.  K ulm inatsiyada  vo q ealar  bilan  x a ra k te rla r 
to ‘qnashuvi  e n g o ‘tkir,  hat  qiluvchi  holatiga  kiradi.
Ssenariyda b a’zi voqealarni  ko‘rsatib berish sh ad  emas.  U nda v oq ealar 
oldin  boMishi  m um kin.  Lekin  bunday  vo q ealar  ekranda  yuz  berayotgan 
voqealarga bog‘lanib,  uni  boyitishga,  b a ’zi  m asalalarni oydinlashtirishga 
xizmat qiladi.  U larpersonajlarning  nutqlarini  eslash orqali bildiriladi.  Biz 
buni yuqorida keltirilgan  «Alisher Navoiy» ssenariysidagi parchada ko‘rdik.
Alisherning  og ‘ir  uzugi  atrofida  chum olilar.  Alisher ovozi.  K o‘p  yillar 
shu chumolilardek  Husayn  Boyqaro bilan sharafli  maqsadlarga intildik.  Biz 
urushlarda g‘alaba qozondik, degan fikrlari asarning kulminatsiyasiga chiqishida 
alangali  cho‘g‘  bo‘lib xizmat  qiladi.  M antiqan  m aïu m k i,  shu  intilishlar, 
umshlar, qat’iyatliklar bolmaganda, saltanat qo‘lga kinnagan boMardi. Alisher 
Navoiy va  Husayn  Boyqaro hayotidagi  voqealar sodir b o lm a s edi.  M ana, 
siz ssenariy kulminatsiyasidan b irparchani  o ‘qib  ko'ring.
www.ziyouz.com kutubxonasi


M ajididdin.  U stozingiz  saodat  va  adolat  bo g'in i  yaratm oqchi  edi, 
shahzoda, bu dunyo adolatlim i? Ayting-chi,  nima uchun men orzu xayolida 
ojiz  tug‘ilganman!  M en  qarid im ,  yaqinda  um rim   tugaydi.  M en  Husayn 
bilan  Alisherni  y arash tirish im   mumkinm i?  Yoki  ilgari  Husayn  bilan 
Yodgorning...  ularning bir-biriga dushmanligi  m ening hayotinida,  mening 
ixtiyorimda edi,  m ening orzuim  edi.  Sizning ustozingiz  mening hayotimni 
oMdirmoqchi bo‘ldi.  M en  o ‘lam an,  lekin  mening istagim -  tiriklar orasida 
yashashni  istayman.  Siz  bilan  sodir  b oladigan  voqealardan  so'ng  asrlar 
bo‘yi  Husayn  bilan  A lisher bir-biri bilan kelisholmay o 'tad i...  Alisherning 
irodasi sinadi.  M ansurning arvohi orom topadi.
M o‘min (g‘azablanib). Shu gapni siz menga aytyapsizmi?  Men bu gaplarni 
Sulton  hazratlariga aytam an.  Sizni qatl qiladi.
Majididdin  M o‘n iin n in g  oldiga  sekin  keladi.  M o‘m in  devorga  tiralib, 
tisariladi.
Majididdin.  Siz endi  hech  kimga hech  narsa ayta olmaysiz.  (Majididdin 
qog'ozdagi  im zo  ch ekib,  m u h r  bosilgan,  qatl  qilish  haqidagi  farm onni 
ko‘rsatadi).
Husayn  Sizni  o ‘lim ga  topshirdi.  Orqangizda jallod turipti.  Shahzoda, 
qani  baqirmay ko‘ring-chi?
M o‘min  hayratdan  chekinadi.  Orqasida  yuziga charm  qoplagan jallod 
turipti.
Zal.  Husayn kayfdan  uyg‘onadi (atrofga  nazartashlaydi).
Husayn.  Majididdin!  (nimanidireslashga harakat qiladi).  M o’min mirzo 
qani?  Kim bor?
Shahzoda qani? (baqiradi)  Shahzoda qani?!
Shaklini o ‘zgartirm agan  holda hammayoq qora  rangga kiradi,  yozilgan 
gilam lar  ham  q ora,  devordagi  pardalar  ham   q ora,  hatto  idishlar  ham 
qora, zal  m otam xonaga aylangan,  taxtyonidagi  gilanida  Husayn  Boyqaro 
o ‘tiripti.
Hirot  darvozasiga  A lisher,  Abdumalik  va  askarlar  yaqinlashm oqda. 
U larning  y o lin i  Jaloliddin  to'sadi.  U  bilan  bir q an ch a  hunarm andlar va 
dehqonlar turishipti.  Jaloliddin Alisher mingan otning jilovidan  ushlaydi.
Jaloliddin.  U stoz,  to'xtang....
Alisher. Azizlarim?
Alisher otdan tushadi. Jaloliddin quchoqlab o ‘padi.  U lar ikkalovi  ham 
yoshi birjoyga borib qolgan.  Bir-birlariga hurm at  bilan  m a’yusqarashadi.
Jaloliddin.  U stoz,  o ‘tgan  vaqtlarni  eslang,  nim alar bo‘ldi?  G uli  vafol 
etdi,  yillar o 'td i,  u m id la r s o ‘ndi.  Husaynning oldiga kirm ang...,  kirmang 
o 'lim  saroyiga.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Alisher.  Men yana aql  ch iro g ‘in  yoqurm an  H usayn  saroyida.  M o'm in 
m irzo tirikm u,  biz boshqatdan  boshlaymiz.
Jaloliddin. Saxovatli  Davlatpanoh  xalqqa m uruw at qilishdan ojiz... Xalq 
sizning  dono  g'azallaringizga  ishonadi-yu,  am m o   H usayn  xonadoniga 
ishonmaydi.
Alisher.  Men so‘nggi  m arta urunib ko‘raman.
Jaloliddin:  Sizni  xavf-xatar kutm oqda.  Biz siz  bilan  bir^amiz.
Alisher.  Abdulinalik,  Jaloliddin,  dehqonlar  va  h u n arm a n d lar  Hirot 
darvozasidan kirishadi.  H irotning  maydoni.  Alisher N avoiy otda,  bir butun 
olom on  qurshovida.  Navoiy saroyga butun xalq  kuzatuvida  keladi.
M otam xona.  Eshik  ochiladi.  Xonaga  nur  k iradi.T an  quruqchilariga 
qaram asdan,  Alisher  Navoiy  kiradi,  ovozlar.  A lisherning  um rlari  uzun 
bo'lsin!  O m on  b o lsin la r  Navoiy!
Alisher qora  to'shalgan  y o 'ld an   taxt  tom on  yuradi,  o rtidan   m irshab- 
shoir  Nargiz  keladi.
Alisher  Sulton  ro'parasida  to'xtaydi.  Sulton  q albidan   o g 'ir  bir  nido 
otilib chiqadi.
Husayn.  Do'stim! Yoshligimning qadrdoni!  H ayotim ning  nuri!
Alisher Sultonga ta ’zim qiladi.
Alisher.  Husayn,  do'stlaringiz qani?  Men shoirlar bogMdan o ‘tib keldim, 
hech kimni uchratmadim.  U yerda shoxlariga tilla ranggi surtilgan qo*chqorlar 
o ‘tlab  yuripti.
Husayn.  Elchilar, shoirlar m eni  tark etishdi.  Ba'zilari  Eronga,  ayrimlari 
Hindistonga qochishdi, qolganlarini o'limga topshirdim, (Naigizni ko‘rsatib) 
faqat  shu  qoldi.
(M irshab-shoir iljayadi. Zal  qop-qora)
Alisher,  menga xalqning m uhabbatini qaytib olib bering!  O lg “lim  bilan 
yarashdim!  Ham m asini  tuzatam iz.  H am m asini  b osh id an   boshlaymiz. 
Qurilishi boshlangan ariqlarni oxiriga yetkazamiz, y o lla rn i tuzatamiz.  Baxtli 
kunlarda boshlangan edi.
Alisher.  Shahzoda  M o'm in  m irzo  qani?
Husayn  ko'ylagini  yirtib,  ko'ksini  ocliadi,  oqargan  ju nlari  ko'rinib, 
fig‘on chekadi.
Husayn.  M ening  butun  ichim   kuyib  ketdi,  a la m d a n .  M ajididdin 
saltanatimiz dushniani ekan.  M eni  mast qilib,  nevaram   M o ‘min  niirzoning 
o lim ig a   qo'l  qo‘ydirib olipti.  M o 'm in   m irzoning boshi  kesildi...  U qan- 
day shirin  kulardi...  Siz  Y odgordan  nayza  tig'ini  qilich  bilan  kesib  oigan 
yoshimdagidek yoshda edi.
Alisher beixtiyor  H usayndan  y u z o ‘giradi.  H usayn  q o ‘lini  cho'zdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish