Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

2-§. O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan 
konstitutsiyaviy islohotlar va Konstitutsiyaga o’zgartish va 
qo’shimchalar kiritish zaruriyati 
Har qanday jamiyatda ijtimoiy munosabatlar rivojlanib borishi 
natijasida davlat va jamiyat hayotida muhim o’zgarishlar qilish 
zaruriyati vujudga keladi. 1993-yil 28-dekabrda birinchi bor 
Konstitutsiyaga o’zgartish va qo’shimcha kiritilgan bo’lib, “O’zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasiga o’zgartish va qo’shimchalar kiritish 
to’g’risida”gi Qonunga
314
asosan O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 77-moddasi 1-qismi (O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi 150 nafar deputatdan iborat)dagi “150 nafar deputatdan” degan 
so’zlar “deputatlardan” degan so’z bilan almashtirildi. 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 83-moddasiga 
muvofiq, O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti qonunchilik 
tashabbusi huquqidan foydalanib, 2000-yil 25-may kuni Oliy Majlisning 
ikkinchi chaqiriq, ikkinchi sessiyasida doimiy asosda ishlaydigan ikki 
palatali parlament tizimiga o’tish va 2004-yilda bo’ladigan saylovlarda 
parlamentni ikki palatali qilib tashkil etish haqida taklif kiritdi. 
Oliy Majlisning navbatdagi sakkizinchi sessiyasida bu masalani hal 
etishning dastlabki muhokamasi bo’lib, 2002-yil 4-aprelda “Referendum 
yakunlari hamda davlat hokimiyati tashkil etilishining asosiy prinsiplari 
to’g’risida”gi Konstitutsiyaviy Qonun
315
qabul qilingan. 
Mazkur Qonun asosida 2003-yil 24-apreldagi “O’zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasiga o’zgartish va qo’shimchalar 
kiritish to’g’risida”gi Qonun
316
ga muvofiq Konstitutsiyaning 
XVIII, XIX, XX, XXIII boblariga o’zgartish va qo’shimchalar kiritildi. 
Konstitutsiyaning O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 
deb nomlangan XVIII bobi ilgari bir palatali parlamentga 
bag’ishlangan bo’lsa, endilikda mazkur bobda ikki palatali parlament – 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi 
(quyi palata) va Senati (yuqori palata)ga bag’ishlangan.Kiritilgan 
o’zgartish va qo’shimchalarga muvofiq Konstitutsiyaning 76-moddasida 
“O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi oliy davlat vakillik organi
314
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Кенгаши
Ахборотномаси
, 1994 
й
. 
№
1, 5-
модда
. 
315
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлис
Ахборотномаси
2002 
й
. 4-5-
сон
, 60-
модда
. 
316
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлис
Ахборотномаси
, 2003 
й
. 3-4-
сон
, 27-
модда
. 

---

764 
bo’lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. O’zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatadan - Qonunchilik palatasi 
(quyi palata) va Senatdan (yuqori palata) iborat. O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati – besh yil” 
degan qoida mustahkamlandi. 
Bunday hujjatning qabul qilinishi mamlakatimizda jadal isloh
etish va modernizatsiya qilishning yangi davri – milliy taraqqiyotimizning 
keyingi mantiqiy bosqichi izchil davom etayotgani bilan izohlanadi.
Bunda o’tish davrining muvaffaqiyatli yakunlangani, iqtisodiy 
islohotlarning barqaror amalga oshirilayotgani, buning barobarida siyosiy 
munosabatlarni shunga mos ravishda shakllantirib borish, mamlakat 
siyosiy tizimini takomillashtirish zarurati paydo bo’lganini ta’kidlash 
lozim. Ko’ppartiyaviylik tizimining mustahkamlanishi, mamlakat 
ijtimoiy hayotining huquqiy asoslarini rivojlantirish, jamiyat a’zolarining 
siyosiy-huquqiy tafakkuri yuksalishi, milliy huquq tizimimizni 
xalqaro huquq talablari darajasida takomillashtirish hamda mukammal 
saylov tizimining mavjudligi professional parlamentni shakllantirish,
uni ikki palatali tizimga o’tkazish uchun xizmat qiluvchi omillar 
hisoblandi. Shuning uchun ham qonun chiqaruvchi hokimiyatni 
amalga oshiruvchi parlamentning quyi – Qonunchilik palatasi muntazam
faoliyat ko’rsatuvchi professional organga aylantirildi, yuqori palata – 
Senat esa hududlar manfaatlarini ifodalovchi vakillik organi sifatida 
shakllantirildi. 
Konstitutsiyaning O’zbekiston Respublikasining Prezidentiga 
bag’ishlangan XIX bobiga ham o’zgartish kiritildi. Kiritilgan 
o’zgartishlarga muvofiq Konstitutsiyaning 89-moddasidan 
“O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Vazirlar Mahkamasining 
raisi hisoblanadi” degan qoida chiqarib tashlandi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ayrim vakolatlari 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi yuqori palatasi Senatga 
o’tkazildi. Jumladan, 93-modda 6-bandiga ko’ra, O’zbekiston 
Respublikasi Prezidenti O’zbekiston Respublikasi chet davlatlardagi 
diplomatik va boshqa vakillarini tayinlash uchun nomzodlarni 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatiga taqdim etishi, shu 
moddaning 23-bandiga ko’ra esa, amnistiya to’g’risidagi hujjatlarni
qabul qilish haqida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
Senatiga taqdimnoma kiritishi belgilandi. Ilgari O’zbekiston 
Respublikasi chet davlatlardagi diplomatik va boshqa vakillarini 

---

765 
tayinlash va amnistiya to’g’risida hujjatlarni qabul qilish bevosita 
Prezident vakolatiga kiritilgan edi. 
Konstitutsiyaning Vazirlar Mahkamasiga bag’ishlangan XX bobiga 
kiritilgan o’zgartish va qo’shimchalarga muvofiq, ilgari Konstitutsiyaning 
98-moddasida “Vazirlar Mahkamasi tarkibini O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti tuzadi va u Oliy Majlis tomonidan tasdiqlanadi” degan
qoida mavjud bo’lgan bo’lsa, kiritilgan o’zgartishga ko’ra, 98-moddaning 
ikkinchi qismida “Vazirlar Mahkamasi tarkibi O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti tomonidan shakllantiriladi. O’zbekiston Respublikasi 
Bosh vaziri nomzodi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga 
binoan O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tomonidan 
ko’rib chiqiladi va tasdiqlanadi. Vazirlar Mahkamasining a’zolari 
O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri taqdimiga binoan O’zbekiston 
Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlanadi” degan qoida belgilandi.
Shuningdek, Konstitutsiyada O’zbekiston Respublikasi Bosh 
vaziri vakolatlari kengaytirilib, 98-modda, 5-qismiga “O’zbekiston 
Respublikasi Bosh vaziri Vazirlar Mahkamasi faoliyatini tashkil etadi
va unga rahbarlik qiladi, uning samarali ishlashi uchun shaxsan javobgar 
bo’ladi, Vazirlar Mahkamasining majlislariga raislik qiladi, uning 
qarorlarini imzolaydi, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 
topshirig’iga binoan xalqaro munosabatlarda O’zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi nomidan ish ko’radi, O’zbekiston Respublikasi 
qonunlarida, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari 
va farmoyishlarida nazarda tutilgan boshqa vazifalarni bajaradi”, 
6-qismiga esa “O’zbekiston Respublikasi Prezidenti ushbu 
Konstitutsiyaning 89-moddasi va 93-moddasiga asoslangan holda 
Vazirlar Mahkamasi majlislarida raislik qilishga, Vazirlar Mahkamasi 
vakolatiga kiruvchi masalalar yuzasidan qarorlar qabul qilishga, 
shuningdek, Vazirlar Mahkamasi qarorlari va farmoyishlarini, O’zbekiston 
Respublikasi Bosh vaziri farmoyishlarini bekor qilishga haqli” degan 
qoidalar kiritildi. 
Mazkur kiritilgan o’zgartish va qo’shimchalarga muvofiq 
O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziriga “O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentiga Vazirlar Mahkamasi a’zolarini tasdiqlash uchun taqdim 
qilish” vakolati berildi. 
Konstitutsiyaning saylov tizimi deb nomlanadigan XXIII bobiga
ham o’zgartish va qo’shimchalar kiritildi. Ilgari 117-modda 2-qismidagi 
“O’zbekiston Respublikasida Prezident saylovi, hokimiyatning vakillik 
organlari saylovi umumiy, teng, to’g’ridan-to’g’ri saylov huquqi asosida 

---

766 
yashirin ovoz berish yo’li bilan o’tkaziladi. O’zbekiston Respublikasining 
18 yoshga to’lgan fuqarolari saylash huquqiga egadirlar” degan qoida 
o’rniga “O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi, O’zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga hamda 
Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesiga, viloyatlar, tumanlar, 
shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlariga saylov tegishincha 
ularning konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda – dekabr
oyi uchinchi o’n kunligining birinchi yakshanbasida o’tkaziladi. Saylovlar 
umumiy, teng, to’g’ridan-to’g’ri saylov huquqi asosida yashirin ovoz 
berish yo’li bilan o’tkaziladi. O’zbekiston Respublikasining 18 yoshga 
to’lgan fuqarolari saylash huquqiga egadirlar” degan qoida kiritildi. 
Shu moddaning 3-qismi “O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
Senati a’zolari Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qori Kengesiga, 
viloyatlar, tumanlar, shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari 
deputatlarining tegishincha qo’shma majlislarida mazkur deputatlar 
saylanganidan so’ng bir oy ichida ular orasidan yashirin ovoz berish yo’li 
bilan saylanadilar” degan qoida bilan to’ldirildi. 
Shuningdek, 2003-yil 23-aprelda Konstitutsiyaning 6-bo’limiga 
ham o’zgartish kiritildi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 
dastlabki 127-moddasi “O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga 
o’zgartirishlar O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi jami deputatlarning 
uchdan ikki qismidan iborat ko’pchiligi tomonidan qabul qilingan 
qonunlar bilan kiritiladi” deb belgilangan edi. 
Kiritilgan o’zgartish va qo’shimchalardan so’ng mazkur moddada 
“O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga o’zgartirishlar 
tegishincha O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik 
palatasi deputatlari va Senati a’zolari umumiy sonining kamida uchdan 
ikki qismidan iborat ko’pchiligi tomonidan qabul qilingan qonun 
yoki O’zbekiston Respublikasining referendumi bilan kiritiladi” degan 
iboralar o’z ifodasini topdi. 
Shuningdek,davlat boshqaruvini yanada demokratlashtirish, 
hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi tarmoqlari, hukumat va 
mahalliy davlat hokimiyati organlarining ular zimmasiga Konstitutsiya 
bilan yuklatilgan vakolatlarni amalga oshirishdagi roli va mas’uliyatini 
oshirish, mamlakat Prezidenti vazifalarini aniq-ravshan belgilash 
hamda huquqiy me’yorlar doirasida cheklash, shuningdek, yuqorida 

---

767 
ko’rsatib o’tilgan islohotlarni amalga oshirishda, mamlakatni yangilash va 
modernizatsiya qilishda siyosiy partiyalarning roli hamda ta’sirini 
kuchaytirish maqsadida 2007-yil 11-aprelda “O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining ayrim moddalariga (89-moddasiga, 93-moddasining 
15-bandiga, 102-moddasining ikkinchi qismiga) tuzatishlar kiritish 
to’g’risida”gi Qonun
317
qabul qilindi.
Mazkur Qonun 2008-yil 1-yanvardan e’tiboran kuchga kirdi. 
Kiritilgantuzatishlarga ko’ra, O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 89-moddasi “O’zbekiston Respublikasining 
Prezidenti davlat boshlig’idir va davlat hokimiyati organlarining 
kelishilgan holda faoliyat yuritishini hamda hamkorligini ta’minlaydi” 
degan tahrirda, 93-moddasining 15-bandi “viloyatlar hokimlarini hamda 
Toshkent shahar hokimini qonunga muvofiq tayinlaydi hamda 
lavozimidan ozod etadi” degan tahrirda, 102-moddasining 2-qismi 
“Viloyat va Toshkent shahar hokimi O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti tomonidan qonunga muvofiq tayinlanadi hamda lavozimidan 
ozod etiladi” degan tahrirda bayon etildi. 
2008-yil 25-dekabrdagi “Saylov to’g’risidagi qonun hujjatlari 
takomillashtirilishi munosabati bilan O’zbekiston Respublikasining 
ayrim qonunlariga o’zgartish va qo’shimchalar kiritish haqida”gi Qonun
318
bilan O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 77-moddasining 
birinchi qismi (O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
Qonunchilik palatasi hududiy saylov okruglari bo’yicha ko’ppartiyaviylik 
asosida saylanadigan bir yuz yigirma deputatdan iborat)ga o’zgartish 
kiritildi. Ushbu Qonun 2009-yilning 1-iyulidan kuchga kirgan. Unga
ko’ra mazkur moddaning birinchi qismi “O’zbekiston Respublikasi
Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi qonunga muvofiq saylanadigan bir 
yuz ellik deputatdan iborat”, degan tahrirda bayon etildi.
O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 2010-yil 
12-noyabrdagi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik 
palatasi va Senatining qo’shma majlisidagi “Mamlakatimizda 
demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik 
jamiyatini rivojlantirish Konsepsiyasi”nomli ma’ruzalarida O’zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasining bir qator moddalariga o’zgartishlar 
317
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
палаталарининг
Ахборотномаси
, 2007 
й
. 4-
сон
, 162-
модда
. 
318
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2008 
й
. 52-
сон
, 510-
модда
. 

---

768 
kiritish yuzasidan bildirilgan takliflar alohida o’rin olgan. Mamlakatimiz 
rahbari tomonidan qonunchilik tashabbusi tartibida kiritilgan 
mazkur takliflar 2011-yil 18-apreldagi “O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining ayrim moddalariga o’zgartish va qo’shimchalar 
kiritish to’g’risida (78, 80, 93, 96, va 98-moddalariga)”gi Qonun
319
da o’z 
ifodasini topgan. Qonunning asosiy maqsadi demokratik islohotlarni 
yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish, davlat 
hokimiyati va boshqaruvini demokratlashtirish, davlat hokimiyatining 
uchta subyekti: davlat boshlig’i – Prezident, qonun chiqaruvchi 
va ijro etuvchi hokimiyatlar o’rtasidagi vakolatlarning yanada 
mutanosib taqsimlanishini ta’minlash, shuningdek, sotsial-iqtisodiy, 
ijtimoiy-siyosiy islohotlarni amalga oshirishda, mamlakatni yangilash va 
modernizatsiya qilishda siyosiy partiyalarning roli hamda ta’sirini 
kuchaytirishdan iborat. 
Bu borada O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 78-moddasi 
birinchi qismining 15-bandiga qo’shimcha kiritilgan bo’lib, unga 
ko’ra Oliy Majlis palatalariga mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining 
dolzarb masalalari yuzasidan Bosh vazirning hisobotlarini eshitish 
va muhokama qilish huquqiberilmoqda. Mazkur yangilik 
mamlakatimiz parlamentining roli va ta’sirini kuchaytirish orqalidavlat 
hokimiyati tizimida o’zaro bir-birini tiyish va muvozanat saqlash 
prinsipining yanada samarali amalga oshirilishini ta’minlashda muhim 
o’rin tutadi. Shuningdek, ijro etuvchi hokimiyat faoliyati ustidan 
parlament nazoratini amalga oshirish imkoniyatlarini ancha kengaytiradi.
Mazkur o’zgartish kiritilishi orqali O’zbekiston Respublikasi 
Bosh vazirining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining dolzarb 
masalalari yuzasidan hisobotini eshitishdan iborat parlament tinglovi 
institutining milliy qonunchilik negizi yaratilishi ta’minlanadi. Bu bilan 
mamlakatda amalga oshirilayotgan islohotning ba’zi strategik 
masalalari yuzasidan O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining 
hisobotlarini tinglash singari muhim parlament nazoratining institutlaridan 
foydalanish u yoki bu sohadagi mavjud muammolarni o’z vaqtida 
aniqlashga, bu muammolarni hal qilish yuzasidan aniq chora-tadbirlar 
belgilash va qabul qilishga yordam beradi.
319
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
палаталарининг
Ахборотномаси
, 2011 
й
. 4-
сон
, 100-
модда
. 

---

769 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 80-moddasi 6-bandiga 
kirtilgan normaga muvofiq, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 
Senatiga O’zbekiston Respublikasi Prezidentining O’zbekiston 
Respublikasi Hisob palatasi raisini tayinlash to’g’risidagi Farmonini 
tasdiqlash huquqi berilmoqda. Shunga muvofiq holda, Konstitutsiyamiz 
93-moddasining 12-bandidagi “O’zbekiston Respublikasi Bosh 
prokurori va” degan so’zlardan keyin “uning o’rinbosarlari” degan
so’zlar chiqarilib, ularning o’rniga “Hisob palatasi raisini” degan so’zlar 
bilan to’ldirildi. Asosiy Qonunimizning ushbu moddalariga kiritilgan 
o’zgartishlar mamlakatni modernizatsiya qilish va demokratik 
islohotlarni yanada rivojlantirishning mustahkam qonunchilik negizini 
yaratishda o’ta muhimdir. Bugungi kunda Hisob palatasi raisining
o’z lavozimiga ega bo’lish tartibining qonunchilikda o’z ifodasini 
topmaganligi yuzasidan uning qonunchilik asoslari yaratilyapti. 
Shuningdek, davlat hokimiyati tizimida xalq hokimiyatchiligini 
amalga oshirishning muhim vositasi bo’lgan oliy vakillik va qonun 
chiqaruvchi organ – parlament yuqori palatasining rolini kuchaytirish 
borasida muhim qadam qo’yildi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti vakolatlari mustahkamlangan 
Konstitutsiyamizning 93-moddasi 8-bandidan “ijro etuvchi hokimiyat 
devonini tuzadi va unga rahbarlik qiladi” degan so’zlarni chiqarish 
yuzasidan kiritilgan o’zgartish ham muhim ahamiyatga ega. Bugungi 
kunda Konstitutsiyamizning 89-moddasiga ko’ra, “O’zbekiston 
Respublikasining Prezidenti davlat boshlig’idir va davlat hokimiyati 
organlarining kelishilgan holda faoliyat yuritishini hamda hamkorligini 
ta’minlaydi”. Shu nuqtayi nazardan, Bosh vazirning Vazirlar 
Mahkamasi faoliyatini tashkil etishi, unga rahbarlik qilishi va uning ishi 
samaradorligi uchun shaxsan javob berishi, davlat boshlig’i bo’lgan 
Prezident, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlar 
o’rtasidagi vakolatlarning yanada mutanosib taqsimlanishini ta’minlash 
uchun zarur shart-sharoitlarni yuzaga keltirish asnosida ham Asosiy 
Qonunimizdan ushbu norma chiqarildi.
Kiritilgan yana bir muhim o’zgartish O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasi 93-moddasining 15-bandini “viloyatlar hokimlarini hamda 
Toshkent shahar hokimini qonunga muvofiq tayinlaydi hamda 
lavozimidan ozod etadi” degan so’zlardan oldin “O’zbekiston 
Respublikasi Bosh vazirining taqdimiga binoan” degan so’zlar bilan 
to’ldirish borasidadir. Ushbu normaning kiritilishi, avvalo, davlat 
boshqaruvini yanada liberallashtirish bo’yicha amalga oshirilayotgan

---

770 
izchil islohotlar bilan bog’liq. Zero, O’zbekiston Respublikasi Bosh 
vazirining huquq va vakolatlarini kengaytirish bo’yicha amalga 
oshirilayotgan ishlar davlat qurilishi va boshqaruvi sohasidagi 
o’zgarishlarning muhim tarkibiy qismidir. Mazkur o’zgartish orqali 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan mahalliy ijro etuvchi 
organ rahbari, ya’ni hokimni lavozimga tayinlashda markaziy ijro etuvchi 
hokimiyat rahbari bo’lgan O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining 
ishtirok etish huquqi ta’minlanadi. Binobarin, Vazirlar Mahkamasi rahbari 
sifatida Bosh vazirga hokimlar faoliyati haqida batafsil ma’lumotga
ega bo’lish, ular bilan mustahkam aloqani yo’lga qo’yish, joylardagi 
ijtimoiy-iqtisodiy sohalarga oid masalalarni hal qilishdagi faoliyatini tahlil 
qilish imkonini beradi. 
Qonundan o’rin olgan normalardan biri O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasi 93-moddasining 16-bandini O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti “O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
majlislarida raislik qilishga haqli” degan so’zlar bilan to’ldirishga oid. 
Kiritilgan mazkur norma davlat boshlig’i sifatida mamlakat Prezidentining 
davlat va jamiyat hayotining ijtimoiy-iqtisodiy hamda siyosiy 
ahamiyatga ega masalalar yuzasidan o’tkaziladigan Vazirlar Mahkamasi
majlislarida ishtirok etish huquqini mustahkamlaydi. Zero, O’zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlislari mamlakat ijtimoiy, 
iqtisodiy va siyosiy hayotining eng muhim masalalari yuzasidan 
o’tkaziladi. Shuningdek, davlat boshqaruvining, xo’jalik va ijtimoiy-
madaniy qurilishning eng muhim masalalari ham Vazirlar Mahkamasining 
majlislarida hal etiladi. 
Qonunga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
96-moddasi yangi tahrirda bayon etildi. Unga ko’ra O’zbekiston 
Respublikasining amaldagi Prezidenti o’z vazifalarini bajara olmaydigan 
holatlarda uning vazifa va vakolatlari vaqtincha O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisi Senati Raisining zimmasiga yuklatiladi, bunda uch oy
muddat ichida, “O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to’g’risida”gi 
Qonunga to’liq muvofiq holda mamlakat Prezidenti saylovi o’tkaziladi. 
Ta’kidlash joizki, mamlakat Prezidenti turli sabablarga ko’ra o’z vazifasini 
bajara olmaydigan vaziyat yuzaga kelgan taqdirda noaniqlikka, ushbu 
moddani turlicha talqin etishga yo’l qo’ymaslik maqsadida mazkur 
moddaning yangi tahriri berildi. 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 98-moddasiga 
kiritilgan qo’shimchalarga muvofiq demokratik tartib-qoidalarga javob 
beradigan yangi konstitutsiyaviy qoida joriy etildi. Unga ko’ra 

---

771 
O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodi O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga saylovda eng ko’p deputatlik 
o’rinlarini olgan siyosiy partiya yoki teng miqdordagi eng ko’p 
deputatlik o’rinlarini qo’lga kiritgan bir necha siyosiy partiya tomonidan 
taklif etiladi. Ushbu qo’shimchalarning kiritilishi tarixiy ahamiyatga ega 
bo’lib, mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada rivojlantirish, 
huquqiy demokratik davlat va ochiq fuqarolik jamiyati qurishda yangi 
bosqichning boshlanishi hisoblanadi. Zero, O’zbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyasiga mamlakat hukumatini shakllantirishning yangi 
tartibi kiritilishi siyosiy partiyalarning mas’uliyatini, ularning davlat va 
jamiyat ishlarini boshqarishdagi rolini oshiradi hamda mamlakat siyosiy 
hayotida partiyalararo raqobatning yuqori darajaga ko’tarilishiga xizmat 
qiladi.
Konstitutsiyaga kiritilgan yana bir muhim o’zgartirish O’zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisiga Bosh vazirga nisbatan ishonchsizlik votumi 
bildirish huquqining berilishi bilan bog’liq. Xususan, O’zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasining 98-moddasida belgilanishicha, 
O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri va O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining Qonunchilik palatasi o’rtasida doimiy ziddiyatlar kelib 
chiqqan taqdirda Qonunchilik palatasi deputatlari umumiy sonining 
kamida uchdan bir qismi tomonidan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti 
nomiga rasman kiritilgan taklif bo’yicha Bosh vazirga nisbatan 
ishonchsizlik votumi bildirish haqidagi masala O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisi palatalarining qo’shma majlisi muhokamasiga kiritiladi. 
Bosh vazirga nisbatan ishonchsizlik votumi tegishincha O’zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatlari va Senati 
a’zolari umumiy sonining kamida uchdan ikki qismi ovoz bergan taqdirda 
qabul qilingan hisoblanadi.Bunday holatda O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti Bosh vazirini lavozimidan ozod etish bo’yicha qaror qabul 
qiladi. Bunda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
butun tarkibi Bosh vazir bilan birga iste’foga chiqadi. Mazkur norma 
davlat hokimiyati tarmoqlari o’rtasidagi vakolatlarning yanada mutanosib 
taqsimlanishini ta’minlash bilan bir qatorda, davlat ahamiyatiga 
molik muhim masalalarni hal qilishda siyosiy partiyalarning rolini yanada 
kuchaytiradi va O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining davlat 
hokimiyati organlari tizimidagi o’rnini ancha oshiradi. 

---

772 
2011-yil 12-dekabrdagi “O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 90-moddasiga tuzatish kiritish to’g’risida”gi 
Qonun
320
bilan O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 
90-moddasiga tuzatish kiritildi. Unga ko’ra O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining konstitutsiyaviy vakolat muddati etti yildan besh yilga 
qisqartirildi. 
2014-yil 16-aprelda qabul qilingan “O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining ayrim moddalariga o’zgartish va qo’shimchalar 
kiritish to’g’risida (32, 78, 93, 98, 103 va 117-moddalariga)”gi 
Qonunihokimiyat va boshqaruv tizimini yanada demokratlashtirish, 
“Kuchli davlatdan – kuchli fuqarolik jamiyati sari” prinsipi 
bosqichma-bosqich amalga oshirilishini ta’minlash, O’zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining davlat hokimiyati organlari 
tizimidagi rolini, ichki va tashqi siyosatning strategik vazifalarini 
amalga oshirishdagi huquq va vakolatlarini kengaytirish, Vazirlar 
Mahkamasi hamda ijro etuvchi organlar faoliyati ustidan qonun 
chiqaruvchi oliy organning, hokimiyat vakillik organlarining nazorat 
funksiyalarini kuchaytirish, shuningdek, hukumatning, mahalliy ijro 
etuvchi hokimiyat organlarining mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish vazifalarini ro’yobga chiqarish borasidagi mas’uliyatini 
oshirish maqsadini ko’zlaydi. 
Ushbu qonun asosida Konstitutsiyaga quyidagi muhim o’zgarishlar 
kiritildi: 
– birinchidan, Konstitutsiyasining 32-moddasining ikkinchi 
jumlasiga fuqarolarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda 
“ishtirok etishi o’zini o’zi boshqarish, referendumlar o’tkazish va davlat 
organlarini demokratik tarzda tashkil etish,