Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

7. Aybsizlik prezumpsiyasi. 
Konstitutsiyaning 26-moddasi birinchi 
qismida “Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxsning ishi 
sudda qonuniy tartibda, oshkora ko’rib chiqilib, uning aybi 
aniqlanmaguncha u aybdor hisoblanmaydi. Sudda ayblanayotgan shaxsga 
o’zini himoya qilish uchun barcha sharoitlar ta’minlab beriladi”, deb 
mustahkamlab qoilgan. 
Aybsizlik prezumpsiyasi (lotin tildagi “presumption” – “taxmin” 
so’zidan kelib chiqqan) shaxs huquqlari himoyasini ta’minlab 
beruvchi, asossiz ayblash va jazolashning oldini oluvchi jinoyat 
protsessining muhim demokratik prinsiplaridan biri hisoblanadi.
Aybsizlik prezumpsiyasi prinsipi inson huquqlari sohasida 
asosiy xalqaro hujjatlarning qoidalariga asoslanadi: Inson huquqlari 
umumjahon deklaratsiyasi (11-modda), Fuqarolik va siyosiy huquqlar 
to’g’risidagi xalqaro pakt (14-modda), Inson huquqlari va asosiy 
erkinliklarini himoya qilish to’g’risidagi Yevropa konvensiyasi (6-modda 
2-qism). Aybsizlik prezumpsiyasining asosida umumiy, keng e’tirof 
etilgan axloq normasi yotadi, unga muvofiq, har bir inson aybdorligi 
isbotlanmaguncha aybsiz deb hisoblanishi lozim. 
“Sudlar to’g’risida”gi qonunning 10-moddasiga va JPKning 
23-moddasining birinchi qismiga binoan, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi 
yoki sudlanuvchi uning jinoyat sodir etishda aybdorligi qonunda 
nazarda tutilgan tartibda isbotlangunga va qonuniy kuchga kirgan sud 
hukmi bilan aniqlangunga qadar aybsiz hisoblanadi. Demak, shaxs
aybdor deb hisoblananishi ayblov hukmining kuchga kirishidan keyin yuz 
berar ekan, u kuchga kirmasidan turib, shaxsga jinoyati uchun hech
qanday javobgarlik chorasi qo’llab bo’lmaydi: shaxs jazoni ijro etish 
muassasasiga jo’natilmaydi, zarar o’rnini qoplash uchun undiruvni uning 
mulkiga qaratib bo’lmaydi va sudning hukmi boshqalar uchun yuridik 
kuchga kirmasdan turadi. 
Jinoyat-protsessual kodeksidagi “aybsizlik prezumpsiyasi” 
prinsipining elementi sifatida kiritilgan qoida