Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

 gumon qilinuvchi, 
ayblanuvchi yoki sudlanuvchi o’zining aybsizligini isbotlab berishi 
shart emas
ligidir. 
JPK 86-moddasiga ko’ra, isbot qilishni surishtiruvchi, tergovchi, 
prokuror, sud amalga oshiradilar, isbot qilishda gumon qilinuvchi, 
ayblanuvchi, sudlanuvchi, himoyachi, jamoat ayblovchisi, jamoat 

---

627 
himoyachisi, shuningdek, jabrlanuvchi, fuqaroviy da’vogar, fuqaroviy 
javobgar va ularning vakillari ishtirok etish huquqiga egadirlar. Shuning 
uchun ham gumon qilinuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchi har qanday 
holatlar bo’yicha ko’rsatuvlar berish yoxud ko’rsatuvlar berishdan 
bosh tortish huquqiga egadirlar. Bu albatta shaxsning o’ziga qarshi 
gapirmaslik va uning ko’rsatuvlarini soxtalashtirish hamda 
ko’rsatuvlaridan o’ziga qarshi ishlatishdan kafolatlovchi qoidadir. 
“Aybsizlik prezumpsiyasi” prinsipining tarkibidagi qoidalardan 
keyingisi aybdorlikka oid barcha shubhalar, basharti ularni bartaraf etish 
imkoniyatlari tugagan bo’lsa, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki 
sudlanuvchining foydasiga hal qilinishi hamda qonun qo’llanilayotganda 
kelib chiqadigan shubhalar ham gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, 
sudlanuvchining foydasiga hal qilinishi kerakligidir. 
Dalillar nazariyasida “isbotlanmagan ayb isbotlangan aybsizlikka 
tengdir” degan qoida mavjud. Demakki, isbot qilishdagi shubhalar
bormi, qonunni qo’llashdagi tushunmovchilar bormi, ularni gumon 
qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchini oqlovchi yoki uning aybini 
yengillashtiruvchi holatlar deb topiladi. 
Aybsizlik prezumpsiyasi prinsipiga amal qilish shaxsning asossiz 
hukm qilinishiga yo’l qo’ymaydigan kafolat sifatida xizmat qiladi. 
Aybsizlik prezumpsiyasi sudya, tergovchi yoki prokurorning shaxsiy 
fikrini bildirmaydi, aksincha, xolis huquqiy holatni anglatadi. Aybsizlik 
prezumpsiyasi shaxsning jinoyat sodir etishda aybi yetarli, ishonchli
va xolis dalillar asosida qonunda belgilangan tartibda aniqlanishini talab 
qiladi. 
Jinoyat ishlarida aybsizlik prezumpsiyasi amal qilganligi uchun ham 
ayblov hukmining taxminlarga asosan chiqarilishi qonun bilan 
taqiqlanadi; sudlanuvchi aybli ekanligi sud muhokamasi davomida 
o’rganilgan ishonchli dalillarning yetarli majmuisi bilan isbot qilingan 
taqdirdagina ayblov hukmi chiqariladi.