Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

Fuqarolarning qonun va sud oldidagi tengligi – bir-biri bilan 
aloqador bo’lgan tushunchalar, biroq ularning har biri alohida 
mazmunga ega. 
Fuqarolarning qonun oldidagi tengligi 
fuqaroning irqi va millati, 
ijtimoiy, mulkiy va mansab mavqei yoxud uning dini asosida ayrim 
imtiyozlarni yoki cheklovlarni o’rnatmaydigan yagona moddiy va 
protsessual qonunlar mavjudligini anglatadi. 
Fuqarolarning sud oldidagi tengligi 
sud ishlarining, sudlanuvchi va 
jabrlanuvchi, da’vogar va javobgar, prosesning boshqa ishtirokchilari
irqi, millati va dini, ijtimoiy, mansab va mulkiy mavqeidan qat’i
nazar, barcha fuqarolarga nisbatan va barcha sudlar tomonidan bir xil 
protsessual tartibida ko’rib chiqilishini anglatadi. Shuningdek, mazkur 
qoida yuqorida ko’rsatilgan belgilarga qarab o’z faoliyatini amalga 
oshiradigan tabaqa, irqiy yoki boshqa maxsus sudlar davlatda tashkil 
etilishini taqiqlaydi. 
Amaldagi qonunlarga rioya qilish hamma uchun majburiy bo’lishi, 
shuningdek, qonunlar buzilganda barcha shaxslar uchun teng jaborgarlik 
belgilanishi fuqarolar qonun va sud oldidagi tengligining ifodasidir. 
Masalan, jinoyat sodir etgan shaxslar, egallab turgan lavozimi, 
shug’ullanayotgan faoliyati va boshqa holatlardan qat’i nazar, jinoiy 
javobgarlikka tortiladi va ularga nisbatan bir xil jinoyat qonuni amal 
qiladi. Biroq shuni nazarda tutish kerakki, O’zbekiston Respublikasi 
qonunlari va umume’tirof etilgan xalqaro huquq normalariga ko’ra, ayrim 
kasb va kasb egalari yoki muayyan maqomga ega shaxslarning 
javobgarligi masalasida alohida imtiyozlar nazarda tutilgan. Masalan, 
“Sudlar to’g’risida”gi qonunda sudyalarning (70-modda), “Prokuratura 
to’g’risida”gi qonunda prokuror va tergovchilarning (37-modda), 
“O’zbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmati to’g’risida”gi 
qonunda Davlat xavfsizlik xizmati harbiy xizmatchilarining (37-modda), 
1961-yilgi Diplomatik aloqalar to’g’risidagi Vena konventsiyasida 
Diplomat agentning (31-modda), 1963-yil Konsullik aloqalari 
to’g’risidagi Vena konvensiyasida konsullik mansabdor shaxslarining 
(41-modda) va boshqa huquqiy hujjatlarida shunga o`xshash kasb egalarini 
javobgarlikka tortishda, ularga nisbatan boshqa ta’sir choralarini 
qo’llashda alohida o’ziga xos tartib taomillar belgilangan. 
Sud ishlarini yuritishning mazkur differensiatsiyalanishi 
fuqarolarning qonun oldidagi tengligi prinsipidan ijobiy istisno 

---

619 
hisoblanadi, chunki ushbu differensiatsiyalash ob’ektiv sabablarga asosan 
yuzaga kelgan va to’liq asoslantirilgan. Har bir alohida tartibning kelib 
chiqish zarurati imtiyoz va daxlsizlik egalarining normal faoliyat 
yuritishini ta’minlash kafolati yoki davlatlar o’rtasida munosabatlarning 
buzilish holatlarining oldini olish va boshqa shu kabi xolis maqsadlarni 
ko’zlagan bo’ladi.