Халқ таълими ходимлари малакасини ошириш тизимини ислоҳ қилишнинг долзарб

 
 
КАТТА ЁШДАГИ АУДИТОРИЯ БИЛАН ИШЛАШ МАСАЛАЛАРИ
 
Л.Э.Юнусов – 
 Тошкент шаҳар ХТХҚТМОҲМ, кафедра мудири
Мақолада таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрларни қайта 
тайёрлашда замонавий талабга мувофиқ, такомиллаштирилган тизимдан фойдаланиш, 
шунингдек катта ёшдагиларга таълим беришнинг тамойиллари, усуллари ва ўзига хос 
хусусиятлари масалалари кўриб чиқилган. 
Калит сўзлар. Катта ёшдагилар, тақдимотчи, дунёқараш, билим, кўникма, 
инновацион фаолият, интерфаол усуллар. 
Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёёв 2019 йил 24 май 
куни Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бўлиб ўтган 
учрашувида илм-фан, таълимни ривожлантиришнинг устувор вазифаларини белгилаб 
берди ҳамда бугунги кунда мамлакатимизда инсон капиталини ривожлантириш 
муҳимлиги, бунинг учун эса инновацион фаолиятга алоҳида аҳамият қаратиш 
лозимлигини қайд этди. 
Дарҳақиқат, кейинги йилларда таълим сифатини ошириш, юқори малакали 
кадрларни тайёрлаш, малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш масалаларига катта эътибор 
қаратилмоқда. Катта ёшдагиларга таълим бериш тор мутахассислик доирасида амалга 
оширилиши мумкин эмас, бу ерда комплекс ёндашув муҳимдир, яъни улар маънавий, 
интеллектуал ва ижодий салоҳиятини ривожлантиришга катта эътибор қаратилиши лозим. 
«Катта ёшдагиларга таълим бериш» ҳақида гап кетганда, кишиларни ҳар томонлама 
ривожлантиришга таъсир этувчи барча соҳалар назарда тутилади. Ушбу масалалар билан 
таълим (қўшимча курслар, тўгараклар, малака ошириш тизими), маданият (клублар, 
тўгараклар, кутубхоналар), бандлик хизматлари (қайта ўқитиш ва қайта тайёрлаш), 
нодавлат ташкилотлари (фуқаролик тарбияси, аёллар, ёшлар, ногиронлар билан ишлаш), 
ҳар қандай ташкилот раҳбари (семинарлар, мажлислар) кабилар шуғулланади. 
Бугунги кунда катта ёшдагилар қандай ўқитилиши ҳамда уларнинг ривожланиши 
ўқувчи ва талабалардан нималар билан фарқланади, катта ёшдагиларга таълим беришда 
қандай ёндашувлар самарали бўлиб ҳисобланади, ушбу соҳада қандай муаммолар мавжуд 
ва уларни қандай воситалар ёрдамида ҳал қилиш мумкинлиги масаласи аълоҳида 
эътиборга лойикдир. Чунки, таълим – бу шунчаки ўқитувчи билан машқ қилиш эмас, бу 

---

129 
билим олиш ва ахлоқий қадриятларни ўзлаштириш билан боғлиқ бўлган кўп қиррали, 
мураккаб жараёндир. Ҳозирги кунда ЮНЕСКО расман таълимнинг қуйидаги учта 
шаклини эътироф этган:
-Формал (formal), яъни махсус таълим муассасаларида олиб бориладиган ва 
мутахассислик гувоҳнома, диплом топширилиши билан якунланадиган таълим бўлиб, у
касбий таълим тизими ва малака ошириш, қайта тайёрлаш курсларини ўз ичига қамраб 
олади. 
- Ноформал (non- formal) – ҳар қандай жойда амалга оширилиши мумкин бўлган 
ҳамда, албатта, гувоҳноманинг берилишини талаб этмайдиган таълим (клублар, 
тўгараклар, шўъбалар ва х.қ.).
- Информал (informal) – оммавий ахборот воситалари, театр, музей, кўргазмалар 
билан бўлган мулоқот орқали ахборот олишнинг одатда мақсадга аниқ йўналтирилмаган 
таълим тури. 
Ҳозирги кунда Европа Иттифоқи мамлакатлари асосий ҳужжатлардан бири бўлиб 
ҳисобланадиган «Узлуксиз таълим Меморандуми»и «ҳаёт давомида» (lifelong learning) 
таълим олишга асос солиши керак. Нима учун ушбу муаммо айнан бугунги кунда долзарб 
аҳамият касб этмоқда?