H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev

2-rasm. Oddiy dializator

Tagi hayvon pufagi yoki kollodiy pardadan iborat idishga tozalanishi kerak bo’lgan kolloid eritma solinadi.So’hgra bu idish suv solingan boshqa idishga tushiriladi. Idishdagi suv vaqti-vaqti bilan aralashtirilib turiladi. Hayvon pufagi yoki kollodiy parda devorlarida juda mayda teshiklar bo’ladi. Bu teshiklardan

molekula yoki ionlar o’ta biladi, lekin kolloid eritmaning zarrachalari o’ta bilmaydi. Kolloid eritmadagi elektrolitlar suvda diffuzlanib, parda orqali kolloid eritmadan chiqib ketaveradi. Suvni almashtirish yo’li bilan kolloid eritmani istalgan darajada tozalash mumkin.

2. 
   Ul’trafil’trlash. Kolloid eritmani teshiklarining o’lchami kolloid zarracha o’lchamlaridan kichik bo’lgan fil’trlardan foydalanib ham elektrolitlardan tozalash mumkin. Bu usul elektrofil’trlash deyiladi. Ul’trafil’tr voronkasimon idish bo’lib, uning keng tomoniga kollodiydan tayyorlangan membrana o’rnatiladi. Fil’trlashni tezlatish uchun voronkaning tor qismi vakuum nasosga ulanadi. Tegishli membrana ishlatib, kollodiy eritmani elektrolitlardan va bir zolni ikkinchi zoldan ajratish mumkin. Buning uchun membrana teshiklarining diametri bir zol zarrachalaridan katta, ikkinchi zol zarrachalaridan kichik bo’lishi kerak.
   
3. 
   Elektrodializ. Kolloid eritmalarni tozalashda eng muhim usul – elektrodializ. Dializ elektr toki yordamida tezlatiladi. Ikki membrana oralig’iga elektrolitlardan tozalanishi kerak bo’lgan kolloid eritma solinadi. Idishning bir chekkasiga anod, ikkinchisiga katod o’rnatiladi. Idish orqali elektr toki o’tkazilganda musbat ionlar katodga, manfiy ionlar esa anod tomon harakat qiladi. Ular membranadan o’tib, idishning elektrodlar tushirilgan qismlariga yig’ila boshlaydi. Tozalangan zol esa ikki membrana o’rtadagi qismiga qoladi.