Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

Рискларни танлаш - суғурта шартномасини тузиш бўйича 
мижозлардан келиб тушган таклифларни таҳлил этишга қаратилган суғурта 
компаниясининг фаолияти. Суғурта компаниясининг мувозанатлашган 
суғурта портфелини шаклланишида рискларни танлаш иборасини амалий 
жиҳатдан ишлатиш муҳимдир. Суғурта амалиётида рискларни танлаш 
ишини сюрвейерлар амалга оширади. Рискларни танлаш - бу риск 
менежмент соҳасида олиб бориладиган чора - тадбирларнинг бир қисмидир. 
Рискни баҳолаш - риск параметрларини характерловчи барча рискли 
ҳолатларни натура ва қиймат кўринишида таҳлил этиш. Энг аҳамиятли 
белгисига қараб тегишли рисклар гуруҳи ажратилган ҳамда у рискни 
баҳолаш мезони ҳисобланади. Масалан, шахсий суғурта шартномасини 
тузишда инсоннинг ёшига эътибор берилади. Суғурта шартномаси тузилган 
моментдан, суғурталанувчининг ўлимига ёки ногирон бўлиб қолишига олиб 
келувчи хавфли касалликларни аниқлаш мақсадида мижоз қўшимча 
равишда дастлабки тиббий текширувдан ўтказилиши мумкин. Суғурта 
компанияларида рискни баҳолаш ишини сюрвейерлар амалга оширади. У 
суғурта объекти билан жиддий танишади, ҳар томонлама таҳлил этади. 
Таҳлил натижаларига мувофиқ суғурталанувчи билан суғуртавий ҳуқуқий 
муносабатларга киришишини мақсадга мувофиқлиги тўғрисида суғурта 
компаниясига ёзма хулоса беради. 
Суғурта мукофотлари заҳираси- ҳаётни ва нафақани узоқ муддатли 
суғурталаш бўйича тўловларни олдиндан тўлаш учун суғурта компаниясида 
ташкил этиладиган фонд. Бу фонд суғурта операцияларини молиявий 
барқарорлигини 
таъминлашда 
ҳамда 
суғурталовчи 
зиммасидаги 
мажбуриятларни бажаришда муҳим ўрин тутади. Ҳаёт суғуртаси 

---

203 
шартномалари, одатда, бир неча йилга тузилади. Суғурта мукофтларини 
келиб тушиш ва суғурта суммасини тўлаш вақтлари ўзаро тўғри 
келмаганлиги учун, суғурта компаниясига келиб тушган суғурта мукофоти 
маълум вақт мобайнида унинг ихтиёрида бўш холда бўлади. Келиб тушган 
суғурта мукофотларининг бир қисми жорий тўловлар учун сарфланади, 
қолган қисми эса заҳира фондини шакллантириш учун йуналтирилади. Узоқ 
муддатли ҳаёт суғуртаси бўйича заҳира фондининг маблағлари кредит 
ресурси сифатида фойдаланилиши мумкин.