Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

Суғурта шартномаси - икки томонлама ёзма равишдаги битим 
бўлиб, бунда суғурта компанияси суғурта ҳодисаси туфайли зарар 
кўрилганда суғурталанувчига суғурта қопламаси ёки суғурта суммасини 
тўлаш мажбуриятини, суғурталанувчи эса белгиланган муддатларда суғурта 
мукофотини тўлаш мажбуриятини олади. Суғурта шартномаси тузилганлик 
фактини тасдиқлаш учун суғурталовчи суғурталанувчига суғурта полиси 
беради. Суғурта шартномасини тузишдаги асосий, оддий ва қўшимча 
шартлар суғурта шартномасининг мазмунини ташкил этади.
Суғурта - ҳар хил нохуш ходисалар рўй бериши натижасида кўрилган 
зарарни қоплаш ҳамда фуқороларнинг ҳаётида тегишли суғурта ходисалари 
рўй берганда уларга моддий ёрдам кўрсатиш мақсадида ташкил этиладиган 
ва ундан фойдаланиш билан боғлиқ (мақсадли пул фондлари) иқтисодий 
муносабатлар йиғиндиси. Ўтказиш шартига қараб, суғурта мажбурий ва 

---

206 
ихтиёрий бўлади. Объектига кўра, мулкий, шахсий ва жавобгарлик 
суғуртасига бўлинади. Суғуртанинг асосини риск ташкил этади. Суғурта - 
бу рискни тақсимлаш усулидир. 
Суғурталанувчи - қонун асосида ёки икки томонлама шартнома 
асосида суғурта компанияси билан фуқоралик-ҳуқуқий муносабатларга 
кирувчи юридик ёки жисмоний шахс. Суғурталанувчи учинчи шахс 
фойдасига суғурта шартномасини тузишга хақли. Суғурталанувчи суғурта 
мукофотини ўз вақтида тўлаши шарт. Суғурта шартномасини тузиш 
жараёнида суғурталанувчи суғурта объектига тааллуқли бўлган барча 
маълумотларни суғурта компаниясига маълум қилиши шарт. 
Суғурта қопламаси - мулкий суғуртада ва суғурталанувчининг 
учинчи шахс олдида фуқаролик жавобгарлигини суғуртасида зарарни 
қоплаш учун суғурта фондидан тўланадиган пул маблағи. Суғурта 
қопламаси суғурта суммасига тенг ёки ундан кам бўлиши мумкин. Суғурта 
ҳодисаси рўй берганлик холати ва шакли бўйича аджастер ёки авария 
комиссарининг хулосаси суғурта компанияси томонидан суғурта қопламаси 
тўланишида асос бўлиб хизмат қилади.