Lizing - moliyaviy ijaraning alohida turi bo’lib, unda bir taraf (lizing beruvchi) ikkinchi tarafning (lizing oluvchining) topshirig’iga binoan uchinchi tarafdan (sotuvchidan) lizing shartnomasida shartlashilgan mol-mulkni (lizing ob’ektini) mulk qilib oladi va uni lizing oluvchiga shu shartnomada belgilangan shartlarda haq evaziga egalik qilish va foydalanish uchun o’n ikki oydan ortiq muddatga beradi.
Faktoring - bu xo’jalik yurutuvchi subektlar - etkazib beruvchilar /mijoz/ ni ular tomonidan bank-moliya agentiga to’lovchilardan “to’lovchi” jo’natilgan tovarlar-bajarilgan ishlar eki ko’rsatilgan xizmatlar uchun ular tomonidan aktseplangan lekin xali to’lanmagan to’lov talabnomalari bo’yicha pul tulovini olish xuqukini o’tib berishlari evaziga regress xuquqisiz moliyalashtirish borasidagi bank xizmati turidir Faktoring operatsiyalari bank bilan tuziladigan shartnoma asosida amalga oshiriladi.
4. Bankning moddiy va nomoddiy aktivlari, byudjet va nobyudjet to’lovlar, daromad va xarajatlar hisobi. Banklarning buxgalteriya hisobotlari va ularni tuzish
Bank asosiy vositalari va nomoddiy aktivlarini hisobga olish;
Bankda asosiy vositalar hisobi quyidagi schetlarda olib boriladi.
19909. 29802. 16509. 16505. 30903. 16701. 31501. 31203. 16549. 45909. 55902.45994. 55995.bankning vakillik xisob varag’i va boshqalar.
Bankda asosiy vositalar To’lov va sotib olish evaziga shakllanar ekan:
Buxgalteriya hisobida nomoddiy aktivlar xuddi asosiy vositalar kabi ta’rifga ega, ya’ni ular sub’ekt tomonidan foydalanishi uchun saklanadi, uzok muddatli asosda foydalanish uchun sotib olinadi va oddiy faoliyat jarayonida sotish uchun muljallanmagan. Nomoddiy aktivlar jismoniy ko’rinishga ega bo’lmagan asosiy vositalar sifatida belgilanadi va qo’yidagi baxgalteriya schetlar rejasining schetlarida hisobga olinadi:
- O’rnatish va yaratish jarayonidagi nomoddiy aktivlar
16617
- Gudvill
16699
- O’rnatish va yaratish jarayonidagi nomoddiy aktivlar bo’yicha ko’rilishi mumkin bo’lgan zararlarni koplash zaxirasi (kontr-aktiv)
Eskirishini hisoblash va hisobdan chiqarish tartibi va uning hisobi;
Asosiy vositalarning eskirish summasi fakat foydalanilayotgan asosiy vositalar uchungina hisoblanadi.
Asosiy vositalarning eskirish summasi bankning xarajatlariga o’tkaziladi va bu buxgalteriya hisobida qo’yidagicha yozuvda aks ettiriladi:
Dt 56600-"Asosiy vositalar" schetining tegishli hisobvaragi- Eskirish summasi bo’yicha xarajatlar
Kt 16500-"Asosiy vositalar" schetining tegishli hisobvaragi- Yigilgan eskirish summasi.
Bank asosiy vositalarining chiqib ketishi qo’yidagi tarzda amalga oshiriladi:
ularni eng baland narx taklif etgan xaridorga sotish yuli bilan. Asosiy vositani sotishdan kelib tushgan tushumning ushbu asosiy vositaning balansdagi kiymatidan yukori yoki pastligiga qarab foyda yoki zarar bo’lishi mumkin;
bepul berish yuli bilan;
to’lik eskirishi tufayli hisobdan chiqarish yuli bilan;
tabiiy ofat, avariya yoki yongin natijasida.
Asosiy vositalar hisobdan chiqarilayotganda ularning koldik kiymati aniklanadi va bunda buxgalteriya hisobida qo’yidagicha yozuv bilan ramiylashtiriladi: