Akkreditivlar bo’yicha hisob-kitoblar, ularning hisobga olinishi va rasmiylashtirilishi Hisob-kitoblarning akkreditiv shakli to’lov oborotida juda kam ulushni tashkil etadi. Jo’natilgan tovarlar va ko’rsatilgan xizmatlar uchun to’lovni kafolatlash maqsadida akkreditiv shakldan foydalaniladi.
Akkreditiv-mijozning topshirig’iga ko’ra shartnoma bo’yicha uning kontragenti foydasiga berilayotgan bankining shartli pul majburiyatidir. Unga ko’ra akreditiv ochgan bank maxsulot etkazib beruvchiga to’lovni bajarishi yoki boshqa banklar tomonidan akkreditivda ko’zda tutilgan hujjatlar taqdim qilinganda va akkreditivning boshqa shartlari bajarilganda ularga bu to’lovlarni bajarish uchun vakolat berishi mumkin.
Akkredetiv so’zining o’zi lotin tilidan olingan bo’lib, “ishonchli” degan ma’noni bildiradi. Xozirgi kunda korxonalar o’rtasidagi hisob-kitoblarda akkreditivlarning quyidagi turlari ochilishi mumkin:
-qoplangan akkreditiv (deponentlangan)
-qoplanmagan (deponentlanmagan)
Inkasso topshiriqnomalari bo’yicha operatsiyalarning hisobi va rasmiylashtirilishi Inkasso topshiriqnomasi - ushbu topshiriqnomani bergan bank mijozining bank-emitentga to’lovchining hisobvarag’idan so’zsiz tartibda mablag’larni hisobdan chiqarish to’g’risidagi talabidir.
Inkasso topshiriqlari quyidagi xollarda hisob-kitoblar uchun taqdim etiladi
o’z vaqtida to’lanmagan soliqlarni undirish uchun
davlat byudjetiga o’tkaziladigan soliqdan tashqari to’lovlar, jumladan, penyalar, jarimalarni undirib olish to’g’risidagi soliq organlarining farmoishiga ko’ra
sud ijrochilari va undiruvchilari,bojxona organlarining qaroriga ko’ra o’z vaqtida to’lanmagan bojxona to’lovlarini undirish uchun
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi
Inkasso topshiriknomasi bankka kuyidagi tartibda takdim kilinadi: 1) agar to’lovchi va mablag oluvchiga bitta bankda xizmat ko’rsatilganda - to’rtta nusxada, bunda:
a) inkasso topshiriknomasining birinchi, ikkinchi va uchinchi nusxalari ijro uchun bankda koldiriladi;
b) to’rtinchi nusxa kabul kilish sanasini ko’rsatgan xolda buxgalter tomonidan imzolanib va unga biriktirilgan bankning muxri bilan tasdiklanib mablag oluvchiga kaytariladi;
2) bir shaxar ichida xisob-kitoblar kilishda inkasso topshiriknomalari bevosita to’lovchining bankiga uch nusxada takdim kilinishi mumkin, bunda:
a) birinchi va ikkinchi nusxalar ijro xujjatlari ilova kilingan xolda ijro uchun bankda koldiriladi;
b) uchinchi nusxa kabul kilish sanasini ko’rsatgan xolda buxgalter tomonidan imzolanib va unga biriktirilgan bankning muxri bilan tasdiklanib mablag oluvchiga kaytariladi;
3) boshka shaxarlar bilan xisob-kitoblar kilishda inkasso topshiriknomalari fakat xizmat ko’rsatuvchi bankka uch nusxada takdim kilinadi, bunda:
a) birinchi va ikkinchi nusxalari ijro xujjatlari bilan birga pochta orkali to’lovchining bankiga buxgalter tomonidan imzo ko’yilib va unga biriktirilgan bankning muxri bilan tasdiklanib, xujjatlarni kabul kilish sanasi ko’rsatilgan xolda jo’natiladi;
b) uchinchi nusxa kabul kilish sanasini ko’rsatgan xolda buxgalter tomonidan imzolanib va unga biriktirilgan bankning muxri bilan tasdiklanib mablag oluvchiga kaytariladi.