Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Gen ekspressiyasi deganda, ma’lum bir gendagi belgi va xususiyatlarning yuzaga chiqishi tushuniladi.
Xozirgi vaktda plazmid DNK olishning kupgina usullari mavjud.
Barcha ulullar muolajalarida asosiy 3 ta jarayon amalga oshiriladi: bakterial xujayralarni ustirish (iloji boricha plazmid DNK amplifikatsiyasini kuchaytirish), bakterial xujayralar lizisi va plpzmid DNK ni tozalash. Plazmid DNK ni ajratish va tozalashning barcha usullari xromosoma va plazmid DNK larning fizik-kimyoviy xususiyatlarining farkiga asoslangan. Ikkinchidan plazmidlar xujayralardan kovalent yopik shaklda xam ajratilishi mumkin, bunda xromosoma DNK si ajratish jarayonida bir zanjirli bulaklarga bulinib ketadi. Bu DNK bulaklari odatda katta molekulyar ogirlikka ega bulib, ular ajratish jarayonida denaturatsiyaga uchragan oksillar va xujayra kobiklari bilan birga chukmaga tushadi, plazmid DNK si esa suyuklik kismida koladi (tinik xujayra lizatida). Agar xujayralar lizisi xromosoma DNK sini tanlab denaturatsiya kiluvchi sharoitda olib borilsa plazmid DNK sining kup mikdorda chikishi ta’minlanadi. Buning uchun bakterial xujayralarga ishkor va issiklik bilan ishlov beriladi. Sung denaturatsiyalangan maxsulotlar differentsial tsentrifugalash usuli yordamida chuktiriladi. Bir kancha uulllar orkali xujayra lizatini tiniklashtirib, sung kerakli mikdorda plazmid DNK ning toza preparatlari olinadi va ularni transformatsiyalash va restriktsiyalash tajribalarida ishlatish mumkin. 33 gen muxandisligi maksadlari uchun yukori tozalikka ega plazmid DNK kerak. Buning uchun plazmid DNKsini preparati etidium bromidli CsCl ning zichligi gradiyentida ultratsentrifugalanadi. Etidium bromid DNK ga urnashib olib, tseziy xlorid zichligi gradiyentida DNK ning suzish zichligini kamaytiradi. Etidiy bromididning DNK bilan boglanishi DNK ning kaysi shakldaligiga bogoik. DNK ning tugri shaklli molekulalari kup mikdordagi, kovalent yopik shakllari esa kamrok mikdordagi etidiy bromidid bilan birikadi. SHuning uchun etidiy bromididli CsCl gradiyentida DNK ning tugri shaklli va ochik xalkali shakllarining suzish zichligi kamyadi, aksincha esa xalkali kovalent yopik DNK molekulalari zichligi kam mikdorda uzgaradi. SHunday kilib, etidiy bromididli CsCl gradiyentida ultratsentrifugalash DNK molekulalarini shakliga karab ajralishiga olib keladi va shu bilan plazmida DNK sining tozaligini ta’minlaydi. ³