Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Quyosh vannalarini normallashtirish. Quyosh — xavo vannalarini qabul kilishni 2—3 kun mobaynida salqin, soya joydan boshlagan ma’qul. Quyosh vannasi qabul qilingach, dastlab terida infraqizil nurlar ta’siri tufayli vujudga keladigan issiklik eritemasi paydo bo’ladi, keyin esa oradan 4—12 soat vaqto’tgach, ultrabinafsha eritema hosil bo’ladi. Issiq-lpk eritsmasi oradan bir soat vaqt o’tgach oqaradi va yo’q bo’lib ketadi, ultrabinafsha eritemasi esa oradan 24—48 soat vaqt o’tganidan keyingina yo’^oladi.
Quyosh vannalarini dozalashtirish faslga hamda at-mssfsraning musaffoligiga bog’liq holda o’zgarib tu-radi. Eng akiq dozalashtirish issiqlik miqdoriga qa-rab, binobarin, quyosh nuri bilan birga olingan radia-tsiya miqdori bo’yicha amalga oshiriladi. Aktinometr asbobi quyosh radiatsiyasinipg issiqlik ekvivalsntini ko’rsatadi.
Yozda quyosh vannasi qabul qilib qorayish uchun ja-nubda soat 10 gacha va 17—19 orasi, o’rta kenglikda soat 11 gacha xamda soat 16—18 lar orasi eng yaxshi payt hi-soblanadi. Quyosh vannasini ovqatlangandan keyin ora-dan 30—40 minut o’tgach kabul qilish kerak. Gornzontal ho^tda chalqancha yotvb, vanna qabul qilinayotgan vaqtda oyoqlar quyosh tomonga qarab uzatilgan bo’lishi kerak. Boshda albatta bosh kiyimi bo’lishi yoki zont tutilishi kerak. Quyosh nuri ta’sirini kuchaytirib yuborishi sa-babli kremlar va mazlardan foydalanish tavsiya etil-maydi.
Qussh vannalarining yoqimli effekti bir necha hafta mobaynnda saqlanib qolishi sababli bundayvannalar-ni faqat yozdagina emas, hatto erta kuz paytlarida ham qabul qilish tavsiya etiladi. Yurib turib vertikal ho-latda vanna qabul qilish foydalidir, chunki bukda qu-yosh nuridan fsydalanish maydoni ko’proq bo’ladi.
Nazorat savollari
1. Suvda chiniqishni normallashtirish deyilgan nimani tushunasiz.
2. Quyosh nurida chinikish deganda nimani bilasiz
3. Quyosh nurida chiniqishning fnziologik asoslariga izox bering.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Dubrovskiy V.I – «Valeologiya»: Sog’lom turmush tarzi, M. Retorika – Flinta, 1999 y
2. Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y
3. Sharipova D.D, Yuldashev. F - Abu Ali Ibn Sino sog’lom turmush tarzi haqida. «Sog’lom avlod uchun », Toshkent, 1996 y
4. Yunusova Yu.M. Osnovo’ metodiki fizicheskoy kulturo’. Tashkent 2005 g.
5. Sh.Otaboev, E.Sattorov, M.Melieva “Ekogigiena, jismoniy tarbiya, sport va salomatlikning tibbiy-psixologik asoslari” toshkent 2009 y
6. Zimkin N.V – fiziologicheskie osnovo’ fizicheskoy kulturo’ i sporta 1995 g
7.Azimov I.G, Sobitov Sh - «Sport fiziologiyasi», Toshkent , 1993 y
8. I. G’. Azimov Jismoniy tarbiya yosh fiziologiyasi. Tosh-1994 y