|
Nazorat savollar.
1. Sport inshoatlari deyilganda nimani tushunasiz.
2. Inshoatlarning va jixozlarning gigienik talabi qanday bo’lishi kerak.
3. Urta maktabdagi sport zonasining maydoni necha m2 bo’lishi kerak.
2-savolning bayoni: Sport inshootlarining joylanishi, orientatsiyasi va planlashtirilishi. Sport inshootlari shamolga teskari tomondan bosh-lab (shamolning yo’nalishini hisobga olgan holda) qu-riladi. Bunda xavoning ifloslanishiga sabab bo’ladi-gan ob’ektlar — korxonalar, yirik avtomagistrallar, uzoqroq masofadagi axlat tashlanadigan joylar, za-rarlilik darajasiga qarab xar bir korxona uchun belgi-.langan tartibga solib turiladigan sanitariya-himoya zo-nalari hisobga olinadi. Ochiq sport inshootlarini ja-nubiy kiyamalik joylarda bir oz nishab qilib joylash-tirilgan ma’qud.
Tuproqning ifloslanishi undan organik moddalar-nkyag minerallashishiga va o’z-o’zshsh tozalash kobiliya-tini yo’qotadigan darajaga etib bormasligi kerak. Er osti suvlariniig satxi ochiq sport knshootlari sir-tidan xamda basseyn vannasining eng quyi kismidan 0,7 m pastroq bo’lishi kerak.
Sport inshootlariga jamoat transporti kirib keli-shi uchun qulay bo’lgan kirish yo’llari o’tkazilishi lo-zim. Bu yo’llar shug’ullanayotgan kishilar vaqtini te-jaydigai darajada qisqa bo’lishi hamda musobahalar-ga kelayotgan tomoshabinlar oqimipi sig’dira oladigan darajada qulay bo’lishi kerak. Jamoat transporti to’xtaydigan joy bilan sport ob’ekti orasidagi masofa 500 m dan ortiq bo’lmasligi kerak. Tomoshabinlarni evakuatsiya qilish uchun tribunalarga kiriladigan joy-larda xar bir tomoshabinga 0,5 m2 kattalikda maydon-chalar ajratilmog’i zarur. Usti yopiq sport inshootlari ichida ko’kalamzor uchastkalarga olib chiqadigan yo’llar bo’lmog’i lozim. Bu yo’llar evakuatsiya uchun zarur bo’lib qolishi mumkin. Maktab sport zallaridan uchastka sport zonasiga o’tiladigan yo’llar qurish ko’zda tutil-mog’i kerak.
Qulay gigienik shart-sharoitlar yaratishda ko’kalam-zor maydonchalar muxim rol o’ynaydi. Yanshl uchastka perimetri bo’yicha ularningeni 10 m dan kam bo’lmasli-gi kerak (mabodo sport inshootlari park yoki o’rmon ichida joylashgan bo’lmasa, shunday qilinadi), bund daraxt nihollari to’rt qator qilib va manzarali o’sim-liklar ikki qator qilib ekib chiqiladi. Daraxt ko’chat* lari va butalar xam, maydonchaning perimetri bo’ylab eni kamida 3 m bo’lgan yo’lka xiyobon hosil qilib ekib chiqiladi; sport inshootlarining ochiq territoriyasndan maydonlarning kamida 30%, gulxonalarni ham qo’shnb hisoblaganda ko’kalamzorlar bilan band bo’lishi ke-rak. Nixol va butalar tegishli iqlim sharoitlariga karab tanlanadi. Ular maydonni changdan yaxshi himoya qiladigan daraxt (terak, kashtan, aiatsiya, archa) ko’-chatlaridan iborat bo’lishi kerak. Ekilgan nihollar yozda havoning ifloslanishini 40—60% va qishda 10— 15% kamaytiradi, shamoldan ximoya kiladi, foydali xushbo’y moddalar ajratib chiqaradi, qulan, yo^imli, estetik fon yaratadi.
Sport inshootlari bunyod etilayotgan paytda ular-nipg yorug’lik tarafga qanday holatda joylanishi hi-sobga olinmog’i kerak, chunki xonaga deraza oykalari orqali tushadigan quyosh radiatsiyasining miqdori shui-ga bog’liq bo’ladi. Bevosita xonaga yo’nalgan quyosh nurlari sport xonalaridagi bakteriolstik iflosla-nish mikdorini pasaytiradi va bunday vaqt kupiga kamida 3 soat davom etmog’i kerak. Derazalarning op-timal orien-tatsiyasi ko’prok janubga va janubi-sharq-qa qaratilgan bo’lishi, usti yopiq inshootlarniig xa-risi {uzun o’qi)—sharkdan g’arbga yoxud shimoli-sharq-dzn janubi-g’arbga qaragan bo’lishi lozim. Janubiy rayonlarda derazalarking eng noqulay joylanishi — bu ularning g’arbga yoki janubi-g’arbga qaratib qurili-shidir, chunki bunda kuyosh nuri xoiaga kunning eng is-siq laytida tushadi.
Sport inshootlarining orientatsiyasi shamolning qaysi tomonga ko’proq zsishiga ham bog’liq bo’ladi. Shi-msliy rayonlarda binolarni muayyan bir shaklda (oval, yarim oy shaklida) qurish tavsiya ztiladi. Shun-day qilinganda shamollar go’yo binoni silab o’tgandek, unga qattiq ta’sir ko’rsatmaydi, derazalar esa shamol ko’p esadigan tomonlarda bo’lmasligi kerak. Ochiq sport inshootlarida etakchya shamolning yo’nalishi o’sha nnshootning uzun o’qiga ko’ndalang xolatda yo’nalti-rilgani ma’qul. yopiQ sport inshootlari alohida max-sus xonalarga yoxud maktablar, institutlar, madaniyat saroylarishshg umumiy binolariga joylashgan bo’lishn mumkin.
Sport inshootlarini planlashtirish vaqtida m sharoitlari hisobga olinmog’i zarur. Janubiy rayon-larda yaxshi ventilyatsiyani ta’min etadigan pavilon tarzida joylashtirilgan -xonalar qurish ko’proq qo’d keladi. Derazalar ro’parasiga ortiqcha quesh radiatsiya-sini to’sish uchun daraxt ko’chatlari o’tqaziladi. Mikro-rayonlardagi sport inshootlaridan boshqa joylarda sport inshooti sostaviga qo’shimcha bino va xonalar ham kiradi. Garderoblar, bufetlar, echinish xonalari, dugpxonalar, tualetlar, meditsina xodimlari va hor-diq chiqarish markazi xodimlari uchun xonalar, o’qituv-chilar va ma’muriyat xodimlari uchun xonalar, inven-tarlarni saqlash va remont qilish uchun ajratiladi-gan xonalar shular jumlasiga kiradi. Sportchilar va tomoshabinlarning harakat qilish yo’llari (garderob, bufet, echinish xonasi, tualetlarga boriladigan yo’l-lar) alohida-aloxida bo’lishi lozim. Bunda echinish xonasidan tualetga, dushxonaga, massaj xonasiga o’ti-ladigan yo’llar bo’lishi shart (ushbu sanab o’tilgan xo-nalar ikkitadan bo’lib, biri erkaklar uchun va ikkin-chisi xotin-qizlar uchun ajratiladi) hamda sport za-liga ham echinish xonasidan to’g’rm o’tiladigan yo’l bo’l-mog’i kerak.
Mikrorayondagi maydonchalar kvartalning ichida joylashgan bo’lishi mumkin. Ularni shovqindan, sha-moldan va chang-to’zondan ximoya kiladigan to’snqlar— uylar va manzarali daraxt ko’chatlari bilan o’ralgan to’siqlar bo’lmog’i kerak. Bunday joylardan harakatli va sport o’yinlari (voleybol, basketbol, badminton, tennis, stol tennnsi, gorodki), gimnastika mashklari (turnik, bruse, arqon, egma narvon) hamda kuch talab qilinadigan mashqlar (shtanga, tosh, gantel ko’tarish mashklari) uchun foydalanish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
