Gidrosfera va uni muhofaza qilish reja

Gidrosfera va uni muhofaza qilish
R E J A :
1. Gidrosfera tug‘risida tushincha va uni muxofazasi.
2. Okava suvlar va ularni tozalash usullari.

1 Gidrosfera tug‘risida umumiy tushincha
va uni muxofazasi

Yer sharidagi suvning umumiy xajmi 1400 mln kub. km ga teng bulib, uning atiga 3%ni chuchik suvlar tashkil kiladi. Insoniyat ishlab chikarishda, kishlok xujaligida, katta mikdorda suvni isteomol kiladi.

Canoat ishlab chikarish korxonalarida,kishlok xujaligida, maishiy xizmat korxonalarida xosil bulgan suvlar okava suvlar deyiladi.
Tabiatda suv 3 xil agregat xolatida buladi:kattik(muz), suyuk(suv), va gazsimon (bug‘) xolatida. Suvtirik organizimlarning asosiy ajiralmas kismi xisoblanadi. Suvsiz xayot bulmaganidek, BMTning sog‘likni saklash kumitasi maolumotlariga asosan xozirda 80% dan ortik kasaliklar suvlarni sifatsiz bulganligidan, sanitar-gigenik normalarni g‘uzilishidandir. Yer yuzida 2milyart kishi-chuchik suvga bulgan extiyojini koniktirmaydi. Kishlok joylarda 13% gina kalanizatsiya bor xolos, 29% ni sanitar-gigenik xafsiz suv taminoti sistemasi bilan taominlanmagan. Gidrosfera-okean, dengiz, daryo, kul, botkoklik va yer usti suvlaridan iborat okean va dengizlar yer yuzining 3/4 kismini egallab 94% suvni tashkil etadi. Kolgan 6% ti yer osti suvlari (shur, chuchik), muzliklar, kul, daryo va boshkalar.
Kimyo sanoatida suv-xomashyo, erituvchi reaksion muxit, ekstragent, apsalbent sifatida, moddalar, uskunalarini sovitish va isitishda, tayyor maxsulotlarni va uskunalarni yuvishda ishlatiladi. Texnologik jarayonlarda ishlatilgan suv turli xil moddalar bilan ifloslanadi.
Masalan, mineral ug‘itlar kislota, ishkor va tuzlar bilan ifloslanadi: neftni kayta ishlash korxonalarining suvlari neft maxsulotlari yog‘, moy, finol, spirt - aktiv moddalar bilan ifloslangandir: plastmassa buyumlarini ishlab chikarish korxonalarining suvlari tarkibida monamerlar, yukori-molekulyar, birikmalar, sakich va xakazo moddalar bor. Okava suvlarning ifloslik darajasi kuyidagi kursatkichlar orkali aniklanadi:
1). Organametik kusatgichlar (rangi, xidi, mazasi, tekisligi va x.k.)
2).Fizik kimyoviy kursatkichlar (rn, temperatura, elektroutkazuvchanlik, suvning kattikligi, kovishkokligi, zichligi, sirt tangligi va x.k.)
3). Erigan organik va onarganik moddalarning mikdori, kislorodning kimyoviy (XPK) va biokimyoviy (BPK) sarflanishi.
4). Kolloid, mayda va yirik dispersli zarrachalarning mikdori.
Okava suvlarning bir necha sinflanishi mavjuddir. Iflos suvlarning effektiv tozalash siniflanish - bu L.A. Kulpskiy sinflanishdir. Ushbu sinflanishga binoan suvlar 4 guruxga bulinadi:
1- gurux suvda erimaydigan yirik dispersli zarrachalari bilan ifloslangan suvlar, zarrachalar kattaligi 10-3-10 -7m
2- gurux suvda erimaydigan mayda dispersli va koloid zarrachalari bilan ifloslangan suvlar, zarrachalar kattaligi 10-9-10-9m.
3- gurux suvda erigan organik moddalar bilan suvlar.
4- gurux suvda erigan onorganik moddalar bilan ifloslangan suvlar (kislota, ishkor,tuzlar).