Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

-xajmi kam bo’lib, to’q tutishni ta’minlash
Nazorat savollar.
1. Бир кунда неча махал овқатланиш мумкин?.
2. Овқатланиш тартиби тўғрисида тушунча беринг.
3. Организмга салбий ва ижобий таъсирларини тушунтириш?.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Dembo A.G – «Sportivnaya meditsina». 1990, 1995 g
2. Shafranovskiy A.E – Vrachebno – pedagogicheskiy kontrol za fizicheskim vospitaniem 1992
3. Deshiv D.F, Vasileva V.E – Vrachebno’y kontrol’ i lechebnaya fizicheskaya kultura 1999 g
4. David Verner “Hammabop tibbiyot qo’llanmasi” Toshkent -2006.
5. Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y


4. LABORATORIYA MAShG’ULOTLARNI BAJARISh BO’YIChA USLUBIY KO’RSATMALAR


1-laboratoriya mashg’uloti:


Mavzu: Sportchilarni sport anamnezi va jismoniy rivojlanish.


Reja:
1. Sportchilarni sport anamnezi haqida ma’lumot berish.
2. Bolalarda pasport va biologik yosh davrlarini farqlash.
3. Antropometrik usulning bosqichlari.
4. Somotometrik, somotoskopik, fiziometrik usullar.


Darsning maqsadi: Talabalarga Sportchilarni sport anamnezi va antropometrik usulning bosqichlari haqida, somotometrik, somotoskopik, fiziometrik usullari to’g’risida ma’lumot berish.

Kutilayotgan natiga: Talabalar sport anamnezi, bolalarda pasport va biologik yosh davrlarini farqlash va uning sportdagi ahamiyati haqida ma’lumotga ega bo’ladi. Antropometrik usullar haqida nazariy va amaliy tushunchaga ega bo’ladi va jismoniy tarbiya mashg’ulotlari vaqtida jismoniy mashqlarning salomatligiga ta’sirini nazorat qila oladi.

Kerakli jihozlar va materiallar: Antropometr, metr, spirometer, tanometr, tarozi.


Asosiy matn:
Bizga ma`lumki yosh xususiyatlarni bolalarda ta`lim tizimiga asosan quyidagi davrlarga bo`lish mumkin:
Anamnez (grekcha anamnezis - xotira) yoki suroq utkazmok tibbiy kurik sub’ektiv uslublari turiga kiradi. Tibbiy anamnez umumbiografik ma’lumatlar (yokn kasb, oilavny xolati, ma’lumot va b.) tarbiya, ukish, mexnat va utmish va xozirda turmush shart-sharoitlari, boshdan kschirgan kasalliklari, mexnat va dam olish tartibi, zararli odatlar borligi, jinsiy xayot xususiyatlari xakidagi ma’lumotlarga ega.
Sport anamnezi - sport bilan shug’ullanish boshlanishi vakti, mashqkilishlar metodikasi va tartibi; jnsmoniy vaziyatni bajarish bilan boglik bulgan shikoyat va muommolarning borligi. Jismoniy rivojlanish - jismoniy kuch zaxirasini aniklaydigan organizimning funktsional va marfologik xususiyatlari majmuasi. Katta yoshdagilar bir xil emas, chunki katta yoshdagilarda jismoniy rivojlanish organizm mustaxkamligi mezoni bulib xizmat kiladi, bolalarda esa ularning usish va rivojlanish tugriligi mezonidir.
Jismonny rivojlanish uzgarmas jarayon emas, jismoniy rivojlanish mezonlariga tana tuzilishi xususyatlari xam kiradi. Tana tuzilishi deganda tani qismlari uzaro joylashuvi ulchovlarn, shakllari, mutanosibligi va xususiyatlari tushuniladi. Jismoniy rivojlanish va odam tana tuzilishi ma’lum darajada uning tuzilishi bilan aniklanadi. Tuzilish nasliy omillar va tashki muxit omillariga jismoniy sharoit, ovkatlanish, boshdan kechirgan kasalliklar, mexnat sharoiti, jismoniy mashklar va sport bilan shugallanish boglik.
Tuzilishniig morfologik belgilari ma’lum darajada organizm funktsional darajalari va metobolizm xususiyatlari bilan aniqlanadi va bog’lanadi. Tuzilishning uch turi mavjud: astenik, giperstenik, normastenik.