Guliston davlat universiteti fizika-matematika fakulteti

Avogadro soni. Bir mol moddadagi molekulalar soni soniga Avogadro soni deyiladi va N_A bilan belgilanadi.
Bu son XIX asrda yashagan italyan olimi sharafiga Avogadro soni deb ataladi. Bu son, jumladan, bir mol ugleroddagi, yani 0,012kg ugleroddagi atomlar soniga teng.
0,012kg/mol kattalik bir mol uglerodning kilogramm hisobidagi massasi.
Avogadro sonini aniqlash uсhun bitta uglerod atomining massasini topish kerak.
Uglerod atomining massasi yuqorida suv molekulasini massasini topishdagi kabi yo`l bilan taqriban aniqlanishi mumkin. Uglerod atomining massasi ionlar dastasining elektromagnit maydonda og`ishiga qarab aniqlangan. O`lсhash natijasida uglerod atomining massasi:
m<sub>oC</sub> 1,99510<sup>26кг</sup><sub>(18)</sub> ekanligi topilgan.
Shuning uсhun Avogadro soni:
N<sub>A</sub>  <sup>0,012</sup><sub>26</sub> <sup>1</sup> <sub></sub> 6,02<sub></sub>10<sup>23</sup><sub>моль</sub><sup>1</sup> (19)
1,99510 моль
O`lсhov birligi nomining mol^-1 bo`lishi N<sub>A</sub>ning bir mol miqdorda olingan har qanday moddaning atomlari soni ekanligini bildiradi.
Bir kilomoldagi molekullar soni 6,02·10 <sup>-26</sup> kmol<sup>-1</sup> ga teng.
Avogadro sonini topishning atomlar massasini aniqlashga aloqador bo`lmagan boshqa usullari ko`p. Ularning hammasi ham ayni bir natija beradi. Avogadro soni butun molekulyar fizikada muhim ahamiyatga ega bo`lib, universal doimiy hisoblanadi. Modda miqdori malum bo`lganda Avogadro sonidan foydalanib, molekulalar sonini topish mumkin. <sub></sub>3<sub>моль</sub> bo`lganda jismda
N  N_A 18,0610²³ dona molekula bo`ladi.
Molyar massa. Nisbiy molekulyar M<sub>2</sub> massa bilan bir qatorda fizika va ximiyada
 molyar massa keng qo`llaniladi. Molyar massa bir mol miqdorda olingan moddaning massasidir.Bu tarifga muvofiq, molyar massa molekulaning massasi bilan Avogadro soni ko`paytmasiga teng: m<sub>0</sub>N<sub>A</sub> (20) molyar massani nisbiy molekulyar massa orqali ifodalash mumkin
(17) va (19) ifodalardan
m<sub>0</sub>  <sup>Мг  mоС</sup> va N<sub>A</sub>  <sup>0,012</sup>
12 m<sub>oC</sub>
Bu qiymatlarni (20) ga qo`ysak, quyidagi ifodani hosil qilamiz:
 Mr moC  0,012 103Мr кг
12 m_oC моль
Masalan, SO₂karbonat angidridning molyar massasi 0,044 kg/mol ga teng, сhunki karbonat angidridning nisbiy molekulyar massasi 44ga teng.
Har qanday υ miqdordagi moddaning m massasi quyidagiga teng: m  m₀N  m₀ Na _ (21).