Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

To’siqsiz ergash gap
Bosh gapdagi ish-harakat, voqea- hodisaga zid bo’lgan, ammo unga to’siq bo’lmaydigan ish-harakatni bildiradigan ergash gaplar to’siqsiz ergash gaplar deyiladi.
To’siqsiz ergash gap bosh gapga -sa ham, -sa-da- so’z-shakllar orqali bog’lanadi. Havo bo’lut bo’lsa ham yomg’ir yog’madi.
O’lchov-daraja ergash gap .
O’lchov-daraja ergash gapli qo’shma gap bosh gapdagi voqeani uning hajmi va darajasiga ko’ra o’lchab ko’rsatadi.Mas: Mehnat kancha qiyin bo’lsa, samarasi shuncha shirin bo’ladi.
O’lchov-daraja ergash gaplar bosh gapga ko’pincha fe’lning shart mayli formasi –sa oraqali bog’lanadi.
Ba’zan o’lchov-daraja ergash gap bosh gapga –ki bog’lovchisi yordamida bog’lanadi. Bunda o’lchov-daraja ergash gap ko’pincha bosh gap kesimi oldidagi holni,sifat yoki ravish bilan ifodalangan kesimni izohlaydi.
M: Shunday xushmuomila, shunday shirin so’z, shunday kamtarinki, suhbatlashib to’ymaysiz.
Odatdagidek o’lchov-daraja ergash gaplar bosh gapga fe’lning shart formasi –sa, bilan bog’langanda, bosh gapdan oldin, -ki bog’lovchisi bilan bog’langanda bosh gapdan keyin keladi.
Tohirjonning dardi qancha og’irlashsa, u shuncha quvonadi. Bir yilda kabinetini shu darajada o’zgartirib yubordiki, ko’rsangiz, tarix muzeyi deysiz.

Jadval 47 Miqdor – daraja ergash gap

Mazmuni	Biriktiruvchi vositalar	O’rni	Misollar
Bosh gapdagi voqeani uning hajmi va darajasiga ko’ra o’lchab ko’rsatadi.	sa gan sari gan sayin (qancha- shuncha, qanchalik- shunchalik)	oldin	U kuchanib qancha qattiq puflasa, pilik shuncha lovillab yonardi. Erga qancha mehnat sarf qilinsa, hosil shuncha mo’l bo’ladi. qiladigan ishingiz qanchalik ulug’vor bo’lsa, g’ayratingiz shunchalik qaynayveradi. Biz qancha ko’p yo’l yurgan sayin, manzil shunchalik uzoqlashganday bo’lardi.
	ki (shunday, shu qadar, shunchalik, shu daraja)	keyin	U shunday xushmuomila, shunday shirin so’zki, suhbatlashib to’ymaysiz. Konvert ustidagi adreslar ham, familyalar ham shunday chiroyli -–lib yozilganki, har qanday kishining havasi keladi.