Гулистон давлат университети “ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашда маҳаллий археологик материалларнинг роли”

Arxeologiya sohasining so’nmas darg’asi
Nazarov О. R. Gul.DU dotsenti

Darhaqiqat arxeologiya sohasini va uning tub mohiyatini anglash deganda, bevosita inson taffakuri mahsuli deyishga xaqlimiz, sababi bu soha o’tmishdan darak beruvchi, kishilik jamiyati va undan oldingi insoniyat bosib o’tgan davr arxeologik topilmalari orqali o’rganish va tahlil etishni taqozo etuvchi yo’nalishdir. Shu sababli olingan natija va xulosalarni yosh avlodga yetkazishdek sharafli ishni o’z gardaniga ko’tarib turuvchi yo’nalish vakillarining kunlik hayot tarsi deb hisoblash mumkin. Bugungi kunda ayniqsa, mustaqillikdan so’ng yoki tarixchi olim B.Axmedovning so’z ta’biri bilan aytganda “Bugungi o’z-o’zini anglab, mustaqilligimiz mustahkamlanib borayotgan sharoitda ona yurtning har bir farzandi uchun Vatan tarixini sevish, o’rganish, diliga jo etishdan ham muqaddasroq burch bo’lmasa kerak“² deydi. Shu bois arxeologiya sohasining serqirra tomonlarini o’rganish hamda sohaning fanga bergan bebaxo xazinasidan foydalanish va yoshlar ongiga singdirish kunning o’ta dolzarb masalasi sifatida namoyon bo’lmoqda. Demak ushbu sohada o’z yechimini kutayotgan muаmmolar yetarli darajada mavjudligi namoyon bo’lmoqda, bu o’z navbatida davr talabi hamdir. Shu bois yurtimizda arxeologiya sohasiga bo’lgan e’tibor kun sayin ortib borishini nazarda tutgan holda muhtaram prezidentimiz Sh.Mirziyoyev 2019-yilning 29-may kuni bir guruh ilm-fan vakillari bilan o’tkazgan yig’ilishida “Arxeologiyani rivojlantirish bo’yicha alohida davlat dasturi qabul qilish yuzasidan topshiriq bergani”³ bejiz emasligini ta’kidlab o’tish maqsadga muvofiqdir. Yuqorida ta’kidlab o’tganimizdek, serqirra arxeologiya sohasi, qadim o’tmishni jonlantiruvchi, so’zlatuvchi yo’nalish ekanligini inobatga olgan holda, Sirdaryo vohasida yashab ijod qilgan, sohaning yirik zabardast olimi (marhum Toshnazar Omonjulov)ning bu sohada bosib o’tgan sermahsul va mashaqqatli ilmiy izlanishlari hamda mehnat faoliyatiga yana bir bor nazar tashlashni lozim topdik. Toshnazar aka o’ta samimiy va shu bilan birga oilasiga vafodor, shogirdlarga nisbatan mehribon inson sifatida namoyon bo’lgan, Toshnazar aka kamtarin shaxs sifatida har doim ko’z o’ngimizda (xuddi tirikdek) samimiy gavdalanib turadi.

Toshnazar Omonjulov arxeologiya sohasidagi dastlabki bilim ko`nikmalarini oliygohda, (TDPU) keyinchalik bu sohaning sir asrorlarini ko`plab ustoz olimlardan jumladan, akademiklar: Yahyo G`ulomov, A.Asqarov, O`.Islomovlardan o`rgandi. Ayniqsa, akademik Yahyo G`ulomov bilan yaqindan tanishib, u insonning betakror bilim xazinasidan ko`p bora bahramand bo`ldi. Akademik, Yahyo G`ulomovning maslahati asosida Arxeologiya institutida o`z faoliyatini kichik ilmiy xodim bo`lib ishlashdan boshladi. Ustoz ma’naviy muhit yaxshi shakllangan oilada kamol topgani, o`z yelkasida ilm yukini ko`tara olish qobiliyatiga ega bo`lgan qadimgi o`tmish tarixiga bo`lgan qiziqishlari kuchli bo`lgani bois hamda ko`p yillik ilmiy tadqiqot davrida to`plangan tajribalari, ilmiy xulosalari asosida professor Borisovskiy rahbarligida “Toshkent vohasida mus’te davri yodgorliklari” mavzusidagi ilmiy tadqiqot ishini 1984-yili muvafaqiyatli himoya qilib, garchi olimning ilmiy tadqiqot izlanishlari davrida ko’plab (soddaligi tufayli) to’plagan, tahlil qilgan materiallariga sodda qilib aytganda, ayrim hamkasblari tomonidan o’zlashtirish holatlari bo’lganligiga qaramasdan, ko’ngli zilol suvdek toza bo’lgan Toshnazar akaning yuzi yorug’ bo’lib, barcha qiyinchiliklarni sabr toqat bilan yengib o’z diyoriga qaytdi. Natijada yillar davomida soha bo’yicha to’plagan ulkan tajribasi va ilmiy xulosalari mevasini yosh avlodga berishdek xayrli ishni (hozirgi GulDU) talabalariga baxshida etdi. Kezi kelganda shuni alohida ta’kidlash lozimki, inson umrining bezagi o`z yurti va xalqiga xizmat qilishi bilan belgilanishini e’tiborga oladigan bo`lsak, O`zbekistonda arxeologiya fani rivojiga o`zining beqiyos xissasini qo`shgan aziz ustozimiz Toshnazar Omonjulovning betakror xizmatlari e’tiborga molikdir. Xullas, Toshnazar aka yoshlarga ilm berishdan charchamasdi, shu bois to umrining so’nggi nafasigacha shu an’anasiga sodiq qoldi. Hozirda olimning tarbiyasini olgan minglab shogirdlari yurtimiz xalq xo`jaligining turli sohalarida o`z faoliyatlarini olib bormoqdalar.