Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

В. //. /I с п и п. Сочппс
1
шн. т. 20, Иад. IV, 1948, 368-бет.
0
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

түсинмў мүмкин емес*. Демек, ҳәр кандай тнлди, диа- 
лект ҳәм гонорды, онын раўажланыў жолын үйрениў 
ушын, сол тилдиц ийеси халықтын өткендеги өмнр 
тарийхына пәзер аўдарыў керек.
Ф. Энғельс „Франкский диалект' деп аталған мин- 
петииде: яДналект қәўимниц тили болып 
габылады; 
диалектлерднн пайда болыў ҳам рауажланыў 
жолла- 
рын кәўимлердии конкрет тарийхынам, ал тиллердин 
пайда болыў ҳәм өсиўин—хаЛықлардыи конкрет тарий- 
хынан нзлестириў керек*-’,—деп жазған еди.
Диалектлерди үйрениўдин әҳмийети ҳақкында бел- 
гили тюрколог Г1. М. 
Мелиоранский де жүдә куилы 
пнкир айтып, оны үйреииў әййемги естеликлерди би- 
лиўге, тил тарийхын изертлеўге т. б. көп пайдалы 
екенлигипе айрыкша кеўил бөледип.
Халыктын өтксндеги өмир жолы бир қанша 
1
арий- 
хый жағдайларды ашып бериўге жәрдемлеседи, бир 
халыктилинде бир неше диалекттин пайда болыўҳәм кә- 
липлесиўннин тийкарғы төркини туўралы мағлыўматал- 
ыўға мүмкиншилнк береди. Мәселен, қарақалпақ тили- 
ницарка ҳәм кубла диалектлерин мысалға келтирейик. 
Арка диалект ҳәм оныц говорлары Әмиўдәрьянынтөмен- 
гн жағында, онын еки жағына катара қонысласып, мәкан 
еткен карақалпақ халқынын өткендегн тарийхы менен 
суўғарылып, өзиниц сөзлик составы менен тийкарғы 
сөзлик фондына көп бай сөзлерди топласа, қубла диа- 
лект, әсиресе онын лексикасы да, усындай жолды өт- 
ти. Халмқтыц аўызеки сөйлеў тилнниц байлығын жый- 
наў, изертлеў, басқа диалект ҳәм говорларға салысты- 
рып, ара салмағын белгилеў қыйын ҳәм жуўалкерли 
нс. Кубла диалект лексикасын изертлеўди де халық 
тарийхы менен тығыз байланыста қарасгырыўға болады. 
„Ҳәр бир әдебий тилдин диалектлик базасын үйрениў 
дәўиринде,—дейди II. А. Баскаков,—ҳәзирги конкрет 
тарийхый шараятларды, соидай-ак оныц барлық раўаж- 
ланыў мроцесин есапқа алыў керек. Усындай жағдай-