Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

‘ (ў. С. Ч и к о б а п а . Введепие в языкогшамие, <
1
. I, М., 1952,
78-бет.'
6 Ф. Э н г е л ь с . ФранкскиП диалект. Партиздат. М., 1935,7-8
бег.
6 Г1. М. М ел н о р а п с к и й. Араб-фнлолог о гурецком языкс.
СГ16, 1900, 1-11-бет.
7
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

да, ягний әлсбнП тилди үйрениўге ҳэм анализлеўгс 
тарннхыП көз карастан қараган ўақыгта, оныц ҳәзирги 
ҳэм өгкендсги рлўажланыў этаплары салыстырмалы 
түрде дэл апықланыўы сөзсиз*.’
Кслтпрнлгон методологиялық жағдайларды есапқа 
алып. қубла дпалскт лекснкасын халқымыздын өтксп- 
дегн тарийхын этаплары меиен терец байланыстыра 
отырын үйропиўаи дурыс көрднк.
.Каракалпақтили сөзлик составыныц раўажлаиыўы- 
пыц тарнйхый жағдайлары өзиннц тийкаргы белгилерн 
бойыпша Орта Азиядағы тийкарғы түркпй тиллер бол- 
ган өзбек, қазақ, түркмен (азырақ муғдарда қырғкз) 
тиллерн лексикасынын раўажланыў шараятлары менен 
уқсас болыи келеди“л. Бул жағдайлар диалект локсн- 
касы ушын да тийисли. 7
*
7 Н Л. Б а с к а к о в . Выступлеиие по докладам во иремя ре-
гмоиалыюго совещания по дналсктологпи тюркских языков.
Г>аку, 1958, 167-бет.
<* Н. А. Б а с к а к о в , Состав лекспки каракалпакского мзыка
н структура слова. .Исследования по сравннтельной грамматике
тюркскнх языков*, IV, Декспка. М., 1962, 69-бет.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

КАРАКАЛПАК ТИЛИ ДИАЛЕКТЛЕРИНИЦ
ИЗЕРТЛЕНИЎ ТАРИЙХЫНАН
Карақалпак диалектологмясы— карақалпақ тнл би- 
лиминин жаца ҳәм ен жас тараўы. Оны үйрениўле 
II А. Баскаковтын „Каракалпакский язык“9 *
II мийнети 
гиреўли орынды ийелейди. Бул жумыс халыктын аўыз- 
еки тилнн системалы түрде үйреннў, оны илимий тео- 
риялық тийкарда сыпатлаўлын үлгиси. Ол каракалпак 
тнлиндеги диалектлик өзгешеликлерди снстемалы түр- 
де үйреииўге баслама болды.
1930-жылларда каракалпақ халқынын аўызеки сөй- 
леў тилн ҳәм онын говорларындағы өзгешеликлерди 
үйрениў мәселеси менен белгили илимпазлар С. Е. 
Малов, Е. Д. Поливанов, А. А. Соколовлар шуғыл- 
ланды. Олар тәрепннен каракалпақ тилин үйрениў иси 
системалы 
ҳәм жан-жағын камтынтуғын 
характерге 
ийе болмай, гез кел^ен ўактында өткерилди. Бирин- 
нгиден, бундай жумыслар тил курылысы бойынша бел- 
I или мәселелер (грамматнка тийкарларын белгилеу 
ҳәм жазыўды дүзиў) ямаса жол-жөнекей байкаў сы- 
патында болды, бул изертлеўлердс карақалпак тилн- 
ииц таралған барлык мәканы қамтылмады. олар тек 
арка райопларын үйрениў менен ғана шекленди.
Сонлықтап да биз қаракалпақ тпли диалектлери ҳәм 
говорларыи системалы және планлы түрде үйрениў 
пси 1960-жыллардан басланды деп тастыйықлай ала- 
мыз.