Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

Т. М. М а т и е с п , КраткиИ обаор чувашских лналекгоп. В
сб... „Материалы ио чуаашской лиалекголопш", Чебоксары, 1960,
61 — />ст.
Л. Л. Г1 о к р о в с к а я. Лталган мийнет, 2Г> —27 бетлер.
133
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Шымбай гоиорыпла пенәи сөзине сәйкес яафа“ 
тууысканл1.1Қ термнннн ушыратыўга 
болалы 
(аўзы
толып афа Оегснин айпшайсақ ба!)-'у'.
„Афа“ сөзи 
арқа дпалектгпп қөпшнлик жерлеринде өз апасына 
ҳүрмет корсетип хабарласқанда қолланылып. онын 
өзп жоқга сыртынан „ана“ деп айтылады. Арқа диа- 
лекттиц Мойнақ говорында бул сөз бпр неше мони- 
лерге пне: а) апа (од. ана); б) аиа ямаса апай (үлкен 
қыз апасы). Гейпара ўакытларда жақыннан таныс адам- 
ларыи да апа, аиай деп айтыў мысалларын ушыратыў 
мүмкнн.
Каракалпақ халық дәстанларынап да бул сөздн 
ушырагамыз. Мысалы:... 
Ллтмыш болар енеси
( , ' ^ п -
бяцбрқ”, 47—бет).
„
Енэ
“ туўысқаилық термнни 
Наманган обласгы 
өзбек говорларыпда, Ферғапа қарақалпақларынынаўыз- 
еки сөйлеў шлинде енә 2Ь1, чуваш тилн жокарғы ҳәм 
төменгн диалектлеринде „апай“ (верхн.), „анне“ (ни- 
жн.)-55 сыяқлы формаларда гезлеседн.
„Енә“ сөзинин қолланыў шецбери кен екеилигин 
көрсете келип, гуўысқан халыклардын аўызеки сөйлеў 
тиллеринде 
айтылғап сөздин 
өзгешеликлерге 
ийе 
болыўын жоқарыдағы мысаллар дәлиллейди.
Бул сөзге косымша кубла диалектте жуп сөз түр- 
нпдеги „ата-енә“ формасы да блр. Келгирилген сөздин 
ҳор бирн өз алдыпа тураклы мәниге ийе. Аталған 
терминлердиц әдебий тилдеги параллелп „ата—ана“.
Демек, „ата-ана“ жуи сөзиндеги бирннши компо- 
нент „ата“ сөзи тнйкарынан кубла диалект лекснка- 
сынан әдебий тилге орналасқан болыўы мүмкин.
„Ено“ сөзинин контексттеги ҳом жеке турғанда 
атқаратуғын хызметине байлаиыслы Л. А. Покров- 
ская: „Егер „ана“ термини контексттен тыс ямаса бел-