Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

87 Ф. Г. И с х а к о в . Опыт срлвннтелыюго словарн совре.мен-
ных тюркских языков.— .Исследопания по сравнителыюй грамма-
тике тюркских языков', ч. IV. лскснка, М., 1962, 11-бет.
Л. .З. Б у д а г о в . Сравннтельный словарь турецко—татар-
ских нарсчий, т. 1, С11б, 1869, 128-бет.
51
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

бус бутун.
('РУзС., 941), қырг. 
бут бойОон, яогуу боСг-
дон
(РКрС., 938).
С взэк—
соз, цс‘исрш<алық аўрыўдын бир тури: 
Пнр-
әўлэри
... 
снзок боған
(Лққ.). Өзб. 
сузак
(1’УзС., 138), 
қырғ., тагар, 
гонорея.
77|«а/>~тамыр, қаи жүретуғыи жол. Кубла диалект- 
тсг и қаракалпаклар тилипде 
тамар
сөзи үзнликсиз қол- 
ланылады: 
Иэмиирдиц та.чары соғуп турду (Аққ)...
Киныстық тамарын
жийдп (Дкб). Өзб. 
қон томири
(РУзС., 194), қырг. 
тарамыиг, таныр
(РКрС, 190), 
татар. 
тамыр, қан тамыры, қан юлы
(РТтС, 1. 284).
'Гийрэк—
тнрйек, пнспеген көкнардыц басынан тплнп 
алынып, кептирплген сок, уўлы зат: 
Ж етпис бир қа-
дақ тийрэк.
Каз. 
апиын
(КТТС, 1,16,42), өзб. 
опиум,
афюн
(РУзС, 483), қырғ. 
апийим
(РКрС, 479), гатар. 
эфьюн
(РТтС, II, 381).
Ш унатай б арнақ—
шунагақ
Шунатай бармақ,
кос бармак,
Акқубалу боз тырнак,
Аққамыстын қызлары 
(фольклордан—Аққ).
Өзб. 
ж имж илоқ, чимчалоқ
(РУзС., 367). қырг. 
чына-
л а к
(РКрС., 356Л татар. 
чэнчэ бармак
(РТтС , 197).
и) Абстрактлық мәннлерге байланыслы сөзлер
Гэзэндэ—
гезбе, ел аралаўшы, қыдырыўшы: Үш гә- 
зәнде чықкандә (Ақб.) Өзб. 
дарбадар одам, овораи
ж аҳон, дон одам
(РУзС., 787), қырғ 
қақғы на, тенти-
мши, селсаяқ
(РКрС., 780).
Гийа —
көкпар. Сабағы узыннан келген қызыл, ақ 
жапырақлы тирйек алатуғын өсимлик: 
Ўөзи гийа ишэ-
ди
(Ақб.). Өзб. 
гиё(ҳ) (УзРС., 110), қырғ. 
әпийим
(РКрС., 338), татар. 
эфьюн мэги
(РТгС., 11, 167,380).
Кэппэ—
кептирилген, куўратылғаи көкнар ямаса тнр- 
йок: 
Пир кэппэ таслайды ақыры
(Ақб). 1>ул сөз өзб. 
каиаки
(УзРС., 20) формасына ийе.
С а л а н —
сәлем, амаиласын ҳүрмет көрсетнў: 
Салам
бердиқ бэ ағаларға
(Кыран)... 
Саламда ж оқ, элэмдэ
жоқ...
(Акб).
Пзертлепгсн объектте жасаўшы каракалпақлар сол 
жердсгн өзбеклердин дәсгүри бонынша биреў мснеп
52
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

сзлемлескен ўақтыпда сол колын көкирегиниц аллын- 
да қойып н||
1
әрәт(пззе
1
)етеди(Дқб.). Каз. 
сэлем
(К.ТТС, 
!! 253), өзб. 
салом
(УзРС 352), қырғ. салам (РКрС , 
035).
Кубла диалекг лексикасында жоқзрыдагы группа- 
ларға қосымша нскусстпо ҳәм бнлнмлендприў нслери- 
не байланыслы төмендегп сөэлердн де ушыратыўға бо- 
лады:
[ виэндэ—
қосық айтпай тек наманыц өзип орын- 
лаўшы адам: 
Гвйэндэ қосық айтпай нама шертэди
(Ақб.). Бул сөз фонетнкалық ҳәм морфологнялық өз- 
гериелерге ушыраўы нәтийжесннде бнзге 
гөйэндэ
фор- 
масында жеткен болыўы керек (салыстырыцыз: әде- 
бий тнлде—
сазенде,ККРС„
555).
Д әрис—
мектепте оқытыў процесинде окыўшылар 
мепен өткерилетуғын сабак: 
М эктэп быйыл дэристи
ўөндирди
(!1.-хан). Өзб. 
дарс
(УзРС., 
120). кырг. 
са-
бақ
(РКрС., 215), татар. 
уку, занят ие
(РТтС., 321).
Д ем ирдэллы —х
алык намаларыныц бирипин атама- 
сы. Фонетнкалық өзгериске ушыраған (бизицше, ,'Ге- 
мир тонлы“ намасы болыўы нтимал).
Рийбаб—
-музыкалық әсбаптын түри- Тары жүп-жуп- 
тан, сабы узын, өзбек халқыныц миллнй музыкалык 
әсбапларыныц бири. Өзб. 
рубоб
(УзРС., 346).