Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

т’4 Л. Л. П о к р о в с ка я. Лталгап мийнсти, М-бет.
:ғ>* С. Е. М а л о в . Памятнмкн дрсннстюркскои ннсьмешюсти... 
392-бет.
Л. А. П о к р о п с к а я . Жоқарыда аталғам мийнетн... 64-бет. 
I'*1 X. Г. Ю с у и о в . Лталгам ммйнети..., 124-бст.
н. д [> а с к а к о в. Каракалиакскнн язык, 1, Материалы ио 
диалектоХогии,.. ЗЗУ-бет.
11-58
161
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

семамтнкалмк вагешелнклери, гәптегн хызмети туўра- 
лы Л. А. 11окровскан жақсы долиллер аПтадыг’''. 
}Кен,~
ге
төмендегн мазмунды анлатады: 1/ 
жеқге
деп үл- 
кен келннди, тойдыц салтанатын баскарып келетуғын 
келиншекти, оны сринин /күйеўинин/ үйине узатып 
алыи келиўшн адамды атайды; 2/ түрк тилиндеғи маз- 
муны да усындай; 3/ түркменлерде, олардын ескн 
түркмен тойында 
келинди үйге баслаўшы 
кемпир 
/жецгеси/. Әзербайжан тилинде бул сөздин тек ғана 
бир мәниси, яғный, жана келетугын келинди узатыўшы 
жеқге
деген мазмуны қалған. Ал баска функцияла- 
рында, яғный туўысқанлық термин сыпатында қолла- 
нылмайды319.
.
}Кеқгэл
сөзинин бул мәннслери ҳаққында айта 
отырып, онын өзинен жасы бойынша үлкен туўыскан 
емес ҳаялларға да ҳүрмет билдирип хабарласқанда 
айтылатуғын сөз екенлигине нәзер аўдарыў керек. Кел- 
тирилген сөздин атқаратуғын хызмети контекстте қол- 
ланылыўына байланыслы.
Кишә—сөзи 
яж еқгә
“ сөзине карағанда өзгешелик- 
ке ийе. Буны мынадай мысал арқалы түсиндирейик: 
Бир жигиттии үш ағасы бар. Онын 
үлкен ағаеынын 
келиншеги кишкене иниси ушын 
жеқгә
болып табыла- 
ды. Ендн ор
1
аншы ағасы үйленеди. Оны кнши иниси 
пкишә
“ деп атайды. Еки сөз арасындағы семантика- 
лық өзгешелик—жас айырмашылық жағына байлаиыс- 
лы келип шығады. 
яКишәи
сөзн этимологиялық жак- 
тан киши сөзине қатнаслы. Ескн түркнн жазыўлары 
естеликлериндеги формасы 
/младший, молодой/зг''>, 
XII—XIII әснрлердеги Орта Азнялық тефсирде 
^киши*
сөзине: а/ человек /адам/; б/ жена, женщина /ҳаял, 
деген түснпик берплип, бул сөздин мәпнси 
кшии
/ма- 
ленький, маленькая/ сөзи менен, екинши торепинеп 
тийкарғы мәниси .
ҳ а я л
“, я
зайы п
“ /жена, женщина/ 
сөзлерине гәрезлн. Буған қосымша 
*киши
“, я
киш о
“ 
сөзлеринде Й > Ә /транскриппиялық е ~ ә /болып, фо- 
иетнкалық өзгериске ушыраўы нызамлы нәрсе. *
II.