Grunt komponentlarining o‘zaro ta’siri va ularda strukturali bog‘lanishlar

rasm. Gilli gruntlarda g‘ovaklikniтп shakli: a – zarralararo; b –
ultramikroagregatlararo; v – mikroagregatlararo; g – agregatlararo; d – zarralararo;
e – mikroagregat-zarralararo; j – zarralar ichida; z – biogen yo’li bilan hosil
bo’lgan g’ovaklik. Yoriqlik ko‘rinishidagi g‘ovaklik. Arim hollarda jinslarning umumiy
g’ovakligini baholashda ularning tarkibidagi yoriqliklar hisobga olmasdan amalga 80
oshirib bo’lmaydi. Ko’pchilik jinslar, ayniqsa magmatik va metamorfikilar,
g’ovaklik 1-5% bo’lganda yoriqlik g’ovakligi 10-20% ga yetishi mumkin.
Yoriqliklar kengligi bo’yicha quyidagicha bo’lishi mumkin: nozik (<1 mm),
mayda (1-5 mm), o’rtacha (5-20 mm), yirik (20-100 mm) va juda yirik (>100 mm).
Genetik alomatlariga qarab yoriqliklarni bir necha turga bo’lish mumkin.
1. Litogenetik – tog’ jinsining hosil bo’lishida shakllanadi, masalan, magma
eritmasining qotishida, metamorfizmda, cho’kindilarning qayta shakllanishida.
2. Tektonik – jinslarning tektonik deformatsiyalanishi, siqilish va ezilishida
hosil bo’ladi.
3. Ekzogen – jinslarning nurashida, ko’chkilar yuz berishida karstli g’orlarni
hosil bo’lishida yuzaga keladi.