Gravimetrik analiz

Gravimetrik analiz tekshirilayotgan namunadan biror komponentni aniq modda holida to‘liq (miqdoriy) ajratishga va uning massasini aniq o‘lchashga asoslangan analiz usulidir.

Gravimetriya usulida ishlatiluvchi asosiy asbob moddaning og‘irligini 0,0002 g (0,2 mg) gacha aniqlik bilan tortishga imkon beruvchi analitik tarozidir.

Bu usul bilan moddalarning uchuvchan tarkibiy qismlarini (CO₂, gigroskopik suv, kristallanish suvi va h.k.) aniqlashda isitish yoki qizdirib haydash usulidan foydalaniladi. Bunda aniqlanayotgan modda miqdori dastlabki modda massasining kamayishiga yoki yutuvchi modda massasining ortishiga qarab topiladi.

Gravimetrik analizda cho‘ktirish usuli muhim ahamiyatga ega. Bu usul kimyoviy reaksiya natijasida elementni biror qiyin eruvchan aniq tarkibli birikma tarzida cho‘ktirib, hosil bo‘lgan cho‘kma massasini aniq tortishga asoslangan.

Kimyoviy usullardan tashqari fizik-kimyoiy analiz usullari elektrogravimetriya va termogravimetriya ham keng qo‘llaniladi. Elektrogravimetriya usuli aniqlanayotgan elementli modda eritmasini elektroliz qilish natijasida elektrod yuzasida ajralib chiqqan metallning massasini tortishga asoslangan. Bunda elektrod yuzasi tozalanib, massasi o‘lchanadi, so‘ng tekshirilayogan eritmaga tushiriladi. Elektrodlar o‘zgarmas tokka ulanadi. Elektroliz tugagandan so‘ng elektrodning massasi yana aniqlanadi. Elektrod massasining elektrolizdan oldingi va keyingi qiymatidagi farqdan foydalanib eritmadagi element (yoki modda) miqdori to‘g‘risida xulosa chiqariladi. Bu usuldan deyarli faqat metallarni (masalan, Cu, Cd, Ag, Ni, Co va b.) aniqlashda foydalaniladi.

1. 
   Gravimetriyada bajariladigan ishlar