G‘o‘za kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja

Ekish muddatlariga qat’iy ravishda rioya qilish zarur. Gall nematodasi odatda kechroq ekilgan g‘o‘zani ko‘proq zararlaydi, shuning uchun chigitni tavsiyadagi eng erta muddatlarda ekib, tekis undirib olish, nihollar o‘zlarini ancha tiklab olishini va parazitga chidamliligini oshirishni ta’minlaydi. Nematoda bilan kuchli zararlangan qumli tuproqlarda o‘g‘itlarning birmuncha oshirilgan meyorlari, jumladan gektariga bir yilda 320-370 kg azot, 260-280 kg fosfor va 110-120 kg kaliy o‘g‘itini 24-30 tonna go‘ng bilan birga qo‘llash maqsadga muvofiq. Zararlangan dalalarda paxta terib olingandan so‘ng g‘o‘za va begona o‘tlarning poya va ildizlarini terib olib, daladan tashqariga chiqariladi va yoqib yuboriladi. Solyarizatsiya usuli fitonematodalarga qarshi yuqori samara bilan qo‘llanilishi mumkin.

Kimyoviy usul qo‘llash haqida qaror bahorda tuproq tahlili va vegetatsiya paytida g‘o‘za ildizi gallar bilan zararlanishi darajasini aniqlash natijalarini hisobga olgan holda qabul kilinadi. Preparatlarni qo‘llashdan oldin dalani barcha o‘simlik qoldiqlaridan tozalash, haydab tekislash, kesaklarni maydalash lozim. Nematsidlarni odatda hosil yig‘ib olingandan so‘ng (oktabr-dekabr oylarida) qulay ob-havo sharoitida (10-15 sm chuqurlikda harorat 12-15 °C) tuproqqa kiritiladi.

AQShda nematodalarga qarshi tuproqqa kiritiladigan kontakt preparat fenomifos (nemakur) va ichidan ta’sir qiluvchi nematsid aldikarb (termik), tuproq fumigantlari mutam (vapam, soilprep), telon II (1,3-dixlorpropen) va boshqalar tavsiya qilingan (Hake va b.q., 1996), oldingi yillarda esa tuproq fumigantlari xlorpikrin, dixlorpropan-dixlorpropen qorishmasi va etilen dibromid ishlatilgan (Heald va b.q., 1981). O‘zbekistonda meloydoginozga qarshi karbition, tiazon, trizon, № 93 DD preparati, furadan, geterofos, nemagon va boshqa bir qator nematsidlar sinab ko‘rilgan, ammo g‘o‘zada hozirgi paytda ro‘yxatga olingan preparatlar mavjud emas (Mavlyanov, 1993; Xurramov, 2000).