Gorizantal, vertikal va burchak ostida otilgan jismning harakatini o’rganish. Ishning maqsadi

Gorizantal, vertikal va burchak ostida otilgan jismning harakatini o’rganish.


Ishning maqsadi: 1. Jismning harakat trayektoriyasi uning gorizontga nisbatan harakatining boshlang’ich momentida qanday burchak ostida harakatlana boshlanganiga bog’liqligini o’rganish. 2. Harakatlarning mustaqillik prinsipiga asoslanib egri chiziqli harakatlarni o’rganish.
Kerakli asbob va qurilmalar:Ballistik to’pponcha,o’lchov tasmasi,laboratoriya shtativi va boshqa aslahalar.


Nazariy qism
Jismlar gorizontal vertikal va ma’lum burchak ostida otilishi mumkin. Ularning bunday harakatlari vaqtida jismga ta’sir etadigan kuchlar va ularning teng tashkil etuvchisining yo’nalishi turlicha bo’lishi mumkin. Burchak ostida otilgan jism harakatini murakkab deb qarab uni AC chiziq bo’yicha υ₀ tezlik bilan harakatlanuvchi tekis harakatga BC chiziq bo’ylab harakatlanuvchi tekis tezlanuvchan harakatga ajratish mumkin. Demak yuqoridagi mulohazalarimizdan quyidagini hosil qilish mumkin:
.

, chunki burchak .
U holda va .
Demak,
.
Shunday qilib o’rganilayotgan holatda jismning boshlang’ich tezligi yuqoridagi ifodadan topiladi.
Yuqoridagilardan ko’rinib turibdiki jism turli xil burchak ostida otilganida uning ko’tarilish balandligi va harakatlanish yo’li ham turlicha bo’lishi mumkin. Shularni tajribada qarab o’tamiz.
Qurilmaning tuzilishi va ishlashi
Tajriba o’tkaziladiga qurilmaning sxematik ko’rinishi rasmda keltirilgan. Rasmda ko’rsatilgan ballistik to’ppomcha qurilmaning asosi hisoblanadi. To’pponcha a spiral shaklidagi prujinadan iborat bo’lib uning ichidan tepki vazifasini bajaruvchi b sterjen o’tgan. Jismning otilish burchagini ko’rsatuvchi taxtacha to’pponcha korpusining bosh qismiga qotirilgan. To’pponchaga yana qisqich orqali jismning otilish burchagini rostlashga mo’ljallangan o’niq kanalli metal o’zak ham mahkamlangan.