Gorizantal, vertikal va burchak ostida otilgan jismning harakatini o’rganish. Ishning maqsadi

Ballistik to’pponcha va uning tayanchga mahkamlaydigan qisqichi

Otiladigan jism to’pponcha stvoliga tushiriladi va tepki vazifasini o’tivchi ilgak yordamida prujina siqiladi. Ilgakni 90º burchakka burib kesikka tushiriladi. To’pponchaning ustiga o’z o’qida erkin 45º burchakka burial oladigan kesikli tepki o’rnatilgan. Tepki chap tomonga burilganida uning kesigida joylashgan ilgakni surib to’pponcha kesigidan chiqaradi. Shunda erkin sterjen uchi prujinaning. Elastiklik kuchi hisobiga oldinga qarab keskin harakatlanadi va sharchani zarb bilan tortadi. Shar shu kuch hisobiga otiladi. Shar borib tushadigan stol yuziga bir varaq oq qog’oz quyiladi va yuzi nusxalovchi qog’oz bilan qoplanadi. Bu esa sharcha tushgan joyida qog’ozda belgi qoldirishiga imkon beradi. To’pponcha qisqichga shunday mahkamlanganki bunda u turli burchaklarda o’rnatilganida ham sharchaning markazi siljimay qoladi. Shunday qilib uchish masofasini o’lchashga hisob boshi hamma vatq o’zgarmaydi.
Sharning uchish balandligi va uzoqligini o’lchashda ikki tomoni santimetrlarga bo’lib qo’yilgan uzunligi 150 sm bo’lgan o’lchov tasmasidan foydalaniladi.
Ballistic to’pponchali qisqich stolning chetiga vint yordamida mahkamlanadi va to’pponcha sterjeni stol bo’yicha yo’nalgan holda o’rnatiladi. To’pponcha burchak o’lchagich yordamida 45º burchak ostida o’rnatiladi. Uning kanaliga shar tushiriladi va prujina siqiladi. Asbobni tekshirib ko’rish uchun sinov o’tkaziladi. Shar tushgan joy belgilanib olinadi va shu joyga oq qog’oz quyilib uning ustiga nusxalovchi qog’oz bilan qoplaniladi.

Ishni bajarish uchun qurilma tasviri
Sharni bir necha marta otgandan keyin nusxalovchi qog’oz olinadi va oq qog’oz sharning tushgan joylari aniqlanadi. Asboblar to’g’ri o’rnatilganda sharning tushgan joylari uncha tarqoq bo’lmaydi. Shuning uchun tajribani juda aniqlikda bajarish zarur bo’ladi.
Eslatma: 1. Tajriba o’tkazishda to’pponchadan o’ta ehtiyotkorlik bilan foydalanish kerak. 2. To’pponchaga shar joylashganida ko’z bilan qarash mutlaqo man etiladi!