Глоссарий

2.5 Муфталар.
Вал, ўқ, стерженлар, трубалар ва канатларни ўзаро бирлаштириш учун хизмат қиладиган қурилмалардир.
Компенсацияланувчи муфталар. Бир бирига нисбатан бироз силжиб қолган, тайёрлаш, йиғиш жараёнида ёки иш вақтида деформацияланиши натижасида қийшайиб қолган валларни ўзаро улашда ишлатилади.
Тишли муфталар. улар ташқи тишлари бор иккита ярим муфтадан ва ички тишларга эга бўлган обоймадан иборат. Ярим муфталар валларнинг учларига ўрнатилади, уларнинг тишлари эса обойма тишлари билан илашади.Бир бирига нисбатан 45⁰ бурчак остида қия жойлашган валларни улаш учун шарнирли муфталардан фойдаланилади.
2.5.1 Эгилувчан муфталар улар бирлаштириб турган валлар орқали узатиладиган динамик юкларни камайтириш, шунингдек бирлаштириладиган валларнинг жойлашувидаги ноаниқликни компенсациялаш учун хизмат қилади. Эгилувчан муфталар металмас резиналар ва металл ( пўлат пружиналар, пластиналар ва пружина пакетидан) фойдаланилади.Эгилувчи элементи металл бўлган муфталар буровчи моментларни узатишда қўлланилади, бироқ тайёрланиши мураккаб ва қимматга тушади.
Бошқариладиган ва илашиш муфталари. Машинанинг ишлаш жараёнида механикавий, электрик ва пневматик ва гидравлик бошқариш механизмлари ёрдамида унинг валларини улаш ва ажратиш учун хизмат қилади.
2.5.2. Фрикцион муфталар турли бурчак тезликлари билан айланадиганташқи валларни равон улаш ва узиш учун хизмат қилади. Иш юзасининг шаклига қараб бу муфталар дискли ( бир ва кўп дискли), конусли,(якка ёки қўш дискли), цилиндрик(колодкали,лентали,пневмокамерали ва ҳоказо)муфталарга бўлинади.Валлар қўзғалмас 1 ва қўзғалувчан 2 ярим муфталардан иш юзалари орасида ҳосил бўладиган ишқаланиш кучи ҳисобида ишлайди. Ўта юкланишда ярим муфталар орасида бироз шатаксираш юз бериши мумкин, шу туфайли улардан сақлагич қурилма сифатида фойдаланиш мумкин. Муфталарнинг илашиш юзалари тобланган пўлатлардан, чўян, пўлат, текстолит, ва металл керамикадан фойдаланилади. Муфталар мойланмасдан ишлатиладиган турлари ишқаланиш коэффициенти 0,3...0,4 бўлган асбест асосида тайёрланади.Қурилиш машиналари механизмларини қўшиш ва ажратиш учун махсус лентали ва пневмокамерали фрикцион муфталар қўлланилади. Бундай муфталарнинг асосий қисмлари пўлат лента ва унга махкамланган фрикцион устқуймадан иборат.Устқуйма фрикцион шкивнинг ички ва ташқи қисмида жойлашган бўлади.