Glikozidlar

Geografik tarqalishi. MDXning Evropa qismida, Kavkaz, g’arbiy Sibirda o’sadi.
Mahsulot tayyorlash. O’simlik gullaganida poyasining yuqori qismidan 30 - 40 sm uzunlikda o’roq bilan o’rab olib, salqin erda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko’rinishi. Tayyor mahsulot 30 - 40 sm uzunlikda qirqib quritilgan o’simlikning poya, barg va gullaridan iborat. Poyasi 4 qirrali, ichi kovak, qizg’ish - binfsha rangga bo’yalgan.
Bargi yashil, tukli, (oddiy arslonquyruq tuksiz), poyaning pastki qismidagilari teskari tuxumsimon, o’rtasidagilari 5 bo’lakka qirqilgan, yuqori qismidagilari 3 bo’lakka qirqilgan bo’lib bandi bilan qarama - qarshi joylashgan.
Gullari poyaning yuqori qismidagi barg qo’ltiqlarida xalqa shaklida bo’lib, boshoqsimon to’pgulni hosil qiladi. Gulkosachasi 5 tishli, naychasimon, gultojisi 2 labli, pushti - binafsha rangli, otaligi 4 ta, onalik tuguni 4 bo’lakli, yuqoriga joylashgan.
Kimyoviy tarkibi. O’simlik tarkibida flavonoidlar, oshlovchi moddalar, kamroq alkoloidlar, bir oz efir moyi, vitamin С va boshqalar bor.
Flavonoidlardan Rutin, kvertsetin va kvinkvelozid, alkoloid leonurin va staxidrin ajratib olingan, oxirgi paytlarda mahsulotda valepotriatlar (iridoid) topilgan.

Kvinkvelozid

Ishlatilishi. Arslon quyruqning preparatlari asosan tinchlantiruvchi vosita sifatida gipertoniya, nerv qo’zg’alishi va ba`zi yurak kasalliklarida (yurak nevrozi, kardioskleroz) davolash uchun valeriana kabi ishlatiladi.
Dorivor preparatlari. Damlama - Infusum herbae Lonuri, nastoyka, suyuq ekstrakt, ulardan tashqari tinchlantiruvchi yig’ma va choylarning tarkibiga kiradi.

Adabiyotlar ro’yxati

1. 
   Komilov X.M. Farmakognoziya fani bo’yicha ma’ruza matni. -T.: 1999.404б.
   
2. 
   Ковалов о.У., Павлий Т.У. Исакова. Фармакогнозия с основами биохимии рослн.- Харкив, “Прапор” , Видавниcтво НФАУ 2000.
   
3. 
   Муравьева Д.А. Фармакогнозия, -М.: 1989.-560с.
   
4. 
   Попов Н.В. и др Фармакогнозия – Харкiв. Укр. ФА, 1999.
   
5. 
   Пребраженский.В. Современная энциклопедия лекарcтвенных раcтений.-
   

Донcк “ПКФБАО”, 2001
6.Пўлатова Т.П. Холматов Х.Х Фармакогнозия амалиёти, Т.: 2002.-358б.
7.Яковлев Г.П., Блинова К.Ф. Лекарственное растителное сырье.
8.Фармакогнозия.-СПб.:Спец..лит.,2004.-765 с.

9. 
   Xolmatov X.X., Axmedov O’.A. Farmakognoziya.-T.: Ibn Sino.2007.408б.
   
10. 
    William Charles Evans. Pharmacognosy.- Londol,Philadelphia, Toronto, Sidney, Tokyo.
    

11.Pratov O’.P, Nabiyev M.M. O’zbekiston yuksak o’simliklarining zamonaviy tizimi. “O’qituvchi”, Toshkent-2007, 1 kitob, 64 b.
12.Internet ma’lumotlari. Ziyo net. Farmakagnoziya elektron qo’llanma.

№

Mundarija