Gistologiya va embriologiya



Download 1,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/79
Sana28.07.2021
Hajmi1,14 Mb.
#131350
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   79
Bog'liq
17gistologiyapdf

Nerv uchlari (sinapslar) 

 

Barcha  nerv  hujayrasi  tolachalarining  uchi  o’ziga  xos  tuzilishga  ega  bo’lgan  strukturalar 



bilan tugallanadi. Bunga nerv  oxirlari deyiladi. Bajaradigan vazifasi va morfologik tuzilishiga 

qarab nerv oxirlari uch xil bo’ladi: 

1. 

Harakat (effektor) nerv oxirlari; 



2. 

Sezuvchi nerv oxirlari (retseptorlar); 

3. 

Neyronlararo sinapslar. 



 

Harakat (effektor) nerv uchlari 

 

Effektor  nerv  uchlarini  tashkil  etuvchi  neyron-larga  orqa  miya  bilan  bosh  miya  somatik 



neyronlarning  harakat  organlariga  tutashgan  uchlari  kiradi.  Ko’ndalang  yo’lli  muskul 

tolalaridagi harakat nervi uchlariga nerv-muskul (aksomuskul) sinapslar deyiladi. Akso-muskul 

sinapslar nerv tolasi uchida va muskul tolasida impulsni qabul qiluvchi o’ziga xos yuza, ya’ni 

qutb hosil qiladi. Nerv tolalari muskul tolalariga tuta-shishdan oldin miyelin qavatini yo’qotadi, 

o’q silindr tarmoqlanib, so’ng sarkoplazma ichiga kiradi. Muskul tolalari ham shu yerda o’zining 

ko’ndalang yo’lli tuzilishini yo’qotadi. Bu yerda mitoxondriylar soni ko’p bo’ladi. Sarkoplazma 

bilan nerv uchlari o’rtasida kichik 50 A ga teng bo’shliq bo’lib, unga sinaps bo’shlig’i deyiladi. 

Bundan tashqari, muskul tolalari mayda qatlam hosil qilib, ikkilamchi sinaptik bo’shliqlar hosil 

qiladi. 

Nerv  tolalarining  ustini  o’rab  turgan  birik-tiruvchi  to’qima  muskul  tolasining  ustini  o’rab 

turuvchi to’qimaga tutashib ketadi. Aksonlar uchlarining membranasi tarkibida ko’p miqdorda 

atsetilxolin  va  noradrenalindan  iborat  mediatorlar  uchraydi.  Ular  vaqti-vaqti  bilan  ta’sirga 

javoban  sinaps  bo’shliq-lariga  chiqib  turadi.  U  yerda  atsetilxolin  estereza  fermenti  ta’sirida 

mediatorlar  tezda  parchalanib,  ta’sir  qilish  kuchi  chegaralanib  turadi.  Shu  qisqa  vaqt  ichida 

impulslar muskul tolasiga o’tadi va uning harakatini ta’minlaydi. 

Silliq  muskullarda  bu  apparat  ko’ndalang  yo’lli  muskullardagiga  nisbatan  ancha  sodda 

tuzilgan. Bu  yerda  ham  nerv uchlari  muskul hujayralariga tutashishdan oldin  miyelin qavatini 

yo’qotadi.  O’q    silindrlar  qisman  tarmoqlanib,  muskul  hujayrasi  ustiga  tutashadi,  lekin 

sarkoplazma ichiga o’tmaydi. Тutashgan joyida nerv uchlari qisman yo’g’onlashib, kengayadi. 



 

65 


Bu yerda ham impulsni sinaps bo’shlig’idagi mediatorlar o’tkazadi. 

 


Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish