Gistologiya, stitologiya va

Follikulyar endokrinotsit (tirotsit)lar
bir qavat b o 'lib jo y lash ib , 
follikul devorini o 'ra b turadi. U larning apikal yuzasi follikul 
b o ‘shligMga qaragan, 
bazal 
qism i 
esa bazal 
m em branada 
joylashadi.
T irotsitlarning tuzilishi qalqonsim on bezning funksional holati 
(norm al, giperfunksiya, gipofunksiya)ga b o g ‘liq.
B ezning norm al funksional holatida tirotsitlar kubsim on 
shaklga ega, ularning apikal yuzasida uncha k o ‘p b o ‘lm agan 
m ikrovorsinkalar jo ylashgan. 
Y on yuzalari 
bilan 
tirotsitlar 
d esm osom a va interdigitatsiyalar, apikal qism iga yaqin - hujayra- 
lararo tirqishni yopuvchi plastinkalar yordam ida birikadi. T iro t­
sitlarning sitoplazm asida donador EPT, Golji kom pleksi, lizosom a 
va peroksisom alar yaxshi rivojlangan. Peroksisom alar tarkibida 
tiroglobulin m olekulasi sintczida, Golji kom pleksida tiroglobu- 
linning m od ifikatsiyalanishida, yodidlam ing atom ar vodgacha 
oksidlanishida qatnashuvchi tiroperoksidaza ferm entining faolligi 
yuqori boMadi. Tirotsitlarning yadrosi yum aloq shgaklga ega, 
hujayra 
m arkazida jo ylashadi. K olloidiyarim stiyuq konsistent- 
siyaga ega.
B ezning giperfunksional holatida tirotsitlar nrizm atik shaklga 
ega, ularning apikal qism ida m ikrovorsinkalar soni k o ‘payadL 
psevdopodiyalar paydo boMadi. Kolloid suyuq konsislentsiyaga 
ega boMib, unda rezobsionvakuolalar paydo boMadi.
B ezning gipofunksional holatida follikulyar endokrinotsitlar, 
ularning yadrolari yassilashadi 
follikul b o ‘shligMdagi kolloid 
zichlashadi, follikularning oMchamlari kattalashadi.
Qalqonsimon 
bez 
hujayralarining sckrctcr 
sikli. Q alqon­
sim o n bez gorm onlari - tiroksin va triyodtironin o ‘z tarkibida yod 
tutadi. Shu sababli bu gorm onlarning sintez qilinishi uchun k o‘p 
m iq d o rd a yod zarur. Q alqonsim on bez hujayralari qondagi yodni 
o 'z id a yigMb qolish xususiyatiga ega. Q alqonsim onbezdagi yod 
b utun organizm dagi yodning 36% ini tashkil niladi. Q alqonsim on 
b e z h u jay rasin in g sekreter sikli m urakkab jarayon boMib, u 
g o rm o n larn i hosil qilish va to 'p la sh ham da ulam i bezdan qonga 
c h iq a rish d a n ib orat ikki bosqichni o ‘z ichiga oladi. Birinchi bos- 
q ic h d a tark ib id ag i yod tutuvchi m urakkab m odda - tireoglobulin
364

---