Gistologiya, stitologiya va

FAGOTSITOZ
!
П К*ЙЬ$Йя
■
•■•’’‘^jiutosoaAiyw
} •
i
autofagosoaw
i
'
# g
)
keeh 
tajsoboi»* j 
cndowma 
:
■ ВВШ
lizosoma
R asm 2.3. Endotsitoz jarayonlarinm g asosiy ко 'rinishlari
43

---

A ktiv transport 
yordamida bir moddani m a’lum bir yo‘nalishda 
o'tkazish yoki ikki moddani bir xil yoki ikki bir-biriga qarama- 
qarshi boMgan yo‘nalishlarda o ‘tkazish mumkin (
birlashtirilgan
aktiv transport).
Vezikulyar transport 
kichik molekulali moddalarni o ‘tka- 
zuvchi transmembrari diffuziyadan farq qilib, asosan yirik, makro- 
molekulyar birikmalarni plazmolemma hosil qilgan mayda 
pufakchalar (vezikulalar) yordamida o ‘tkazadi. U 
endotsitoz
(hujayraga kirish), 
ekzotsitoz 
(hujayradan chiqish), va 
transsitoz
(hujayraning bir yuzasidan kirib, qarama-qarshi yuzasidan chiqib 
ketish) kabi jarayonlam i o ‘z ichiga oladi.
Endotsitoz 
- bu suv, makromolekulyar moddalar, zarrachalar 
va mikroorganizmlarning hujayra tomonidan yutilish jarayoni 
(intemalizatsiyasi) boMib, quyidagi ketma-ketlikda amalga oshadi: 
moddalaming plazmolemmaga yopishishi (adgeziya) - plazmo- 
lemmada botiqlik (chuqurcha, invaginatsiya) hosil boMishi -
botiqlik chekkalarining bir-biriga ulanishi - hosil boMgan pufak- 
chaning (ilk endosoma) plazmolemmadan ajralishi va sitoplazma 
tomon siljishi. Endotsitoz jarayoni plazmolemmadagi retseptor 
oqsil larning ishtirokida kechganda bu 
spetsifik endotsitoz
deyiladi, retseptorlar ishtirokisiz esa 
nospetsifik endotsitoz 
deb 
ataladi. Shuningdek, endotsitoz pufakchalari hosil boMishida 
maxsus