Gistologiya, stitologiya va

donor va retsipientlarning ABO sistemasi (to‘rtta gruppa) va Rh- 
faktor (ikki gmppa - (Rh+) va (Rh-) aniqianadi.
Gemolizga uchramagan eritrotsitlar elelctron mikroskop ostida 
gomogen tuzilishga ega bo‘lib, elektronlar uchun o ‘ta yuqori 
zichlikka ega. Eritrotsitlar tarkibida xromoproteidlar gruppasiga 
kiruvchi murakkab oqsil - gemoglobinning (Hb) borligi ularning 
elektron mikroskop ostida yuqori zichlikka ega bo'lishini 
ta’minlaydi.
Eritrotsitlar taxminan 60% suvdan va 40% quruq moddadan 
iborat. Quruq moddaning taxminan 95% ini gemoglobin tashkil 
etadi.
Kimyoviy tuzilishi bo‘yicha gem oglobin molekulasida temir 
elementi bo‘lgan aktiv prostetik gruppa gemdan (4%) va oqsil 
gruppa globindan (96%) tarkib topgan. Gem odam 
gemoglobinining barcha turlari uchun bir xil bo‘lib, globin esa 
turli xilda b oiish i mumkin. Gemoglobinning 15 dan ortiq turi 
mavjud bo'lib, ular yoshga va organizm holatiga qarab o'zgarishi 
mumkin. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda gemoglobinning F turi 
(HbF, fetus - embrion) 80% dan ortiqroq bo'lib. A turi esa (HbA,
119

---

adult - etuk) 20% ni tashkil etadi, Organizm voyaga etgandan 
so‘ng gemoglobin asosan A turdan (98% dan ortiqroq HbA) 
tashkil topadi. Ba’zi bir irsiy kasalliklarda genlar mutatsiyasi 
tufayli buzilgan gemoglobin molekulalari hosil bo‘iadi. Bunday 
gem oglobin polimerlanib, agregatlar hosil qiladi, natijada 
eritrotsitlar bujmaygan yoki o ‘roq shaklini oladi. Bu holat 
o ‘roqsimon anemiya deb atalib, qon tizimining boshqa qismlarida 
(masalan, qonning ivish sistemasi) ham bo‘ladigan o ‘zgarishlar 
bilan birgalikda kechadi. Gemoglobin, aniqrog‘i globin oqsili