Gistologiya, stitologiya va

Rasm 6.10. Bevosita osteogistogenez.
lO.Osteogen orolcha
218

---

H ujayralar orabida kollagen tolalar hosil boMadi va bu tolalar 
hujayralarni 
bir-bnidan 
uzoqlashtiradi. 
Bunday hujayralarni 
preosteoblastlar
deb hisoblash m um kin. U lar kollagen tolalardan 
tashqari glikozam inoglikanlar ham hosil qiladi. N atijada, hujayra 
oraliq 
m oddasi 
okb.iil 
boMadi. 
Preosteoblastlar 
osteoblast
hujayralariga aylanib, yana k o 'p ro q hujayralararo m odda ishlab 
chiqara boshlaydi. Bu davm i 
osteoid davr
deb ham yuritiladi. Shu 
davrga kolih osteoblast hujayralari hujayralararo m odda bilan 
o ‘ralib, ko'payish qobiliyatini yo ‘qotadi va osteotsit hujayralariga 
aylanadi. Am m o chekka joylashgan hujayralar yangi osteob- 
lastlarga aylanishini davom ettiradi. Hosil boMgan hujayralararo 
m odda 
(osseom ukoid) 
asosan 
glikozam inoglikanlardan 
va 
kollagendan tuzilgan. Mineral tuzlar bu erda y o ‘q, chunki 
osseom ukoid kalsiv luzlarining kollagen tolalariga o'tishiga yo‘l 
qo'ym aydi.
Paraqqiyotining keyingi bosqichida 
(mineralizatsiya yoki
kalsifikatsiya davrida)
to'qim ada k o’p miqdorda ishqoriy fosfa- 
la /a fcrnn.nii to'planadi. U organik fosfatlam i, asosan glitsero- 
fosfatni karbonsuv va fosfat kislotagacha parchalaydi va mineral 
tuzlarning c h o ‘kishiga y o ‘l ochadi. Shu bilan birga hujayralararo 
m oddada depolim erizatsiya, y a’ni osseom ukoid moddasining 
parchalanishi \ a erib ketishi kuzatiladi. Shu vaqtdan boshlab 
hujayralararo m oddaning organik qism i faqat kollagendan tashkil 
topadi. Fosfat kislota kalsiv tuzlari bilan birikib kalsiy fosfat 
luzlarini hosil qiladi. Bu tuzlar dastavval am orf [С аз(Р 04)2] 
shaklida b o 'lib , kevinchalik ular gidroksiapatit [Саю(Р