Gipotenziv vositalar

GIPOTENZIV VOSITALAR

Qon bosimi ko’pgina omillarga bogliq: yurakning ishi, periferik tomirlar tonusi va ularning elastikligi, Qonning umumiy ҳajmi, elektrolitlar tarkibi, Qovushqoqligi. YuQoridagilarning barchasi neyrogumoral mexanizmlar bilan boshqariladi.

Gipotenziv vositalar deb, Qon bosimini tushiruvchi moddalarga aytiladi. Gipotenziv vositalarning farmokologik ta’siri Qon bosimini fiziologik boshqarishda ishtirok etuvchi ko’pgina bo`ginlarga (zvenolari) bo’lishi mumkin.

GIPOTENZIV VOSITALAR

1. 
   Adrenergik nervlarning yurak tomir sistemasiga stimullovchi ta’sirini kamaytiruvchi vositalar (neyrotrop vositalar).
   

1. 
   Vazomotor (tomirlar ҳarakatini boshqaruvchi) markazlar faolligini kamaytiruvchi vositalar klofelin, metildofa;
   
2. 
   Ganglioblokatorlar gigroniy, pentamin, benzogeksoniy;
   
3. 
   Simpatolitiklar oktadin, rezerpin;
   
4. 
   Adrenoblokatorlar; α-adrenoblokatorlar fentolamin, tropafen, prozazin, β-adrenoblokatorlar anaprilin, metaprolol, talinol, α va β adrenoblokatorlarlobetalol.
   

2. 
   Tomirlarning silliq mushaklari spazmini bevosita bartaraf etuvchi miotrop vositalar;
   

1. 
   Kaliy kanallarining aktivatorlari apressin, diazoksid, minoksidil
   
2. 
   Azot oksidi donatorlari natriy nitroprussid;
   
3. 
   Kalstiy kanallarni Qamal Qiluvchi vositalar (kalstiy antogonistlari)-fenigidin, diltiazem;
   
4. 
   Turli xil preparatlar dibazol, magniy sulfat, papaverin, no-shpa.
   

3. 
   Renin-angiotenzin sistemasiga ta’sir etuvchi vositalar;
   

1. 
   Angiotenzin II sintezini susaytiruvchilar kaptopril, enalapril;
   
2. 
   Angiotenzin resteptorlarini Qamal Qiluvchi saralazin.
   

4. 
   Suv-tuz almashinuviga ta’sir ko’rsatuvchi vositalar (peshob xaydovchilar): dixlotiazid, spironolakton, furasemid.
   

Sedativ, anksiolitik, uxlatuvchi vositalar tinchlantiruvchi ta’sir bilan bir Qatorda Qon tomirlar markaziga ozmi-ko’p susaytiruvchi ta’sir ko’rsatadilar va tomirlarni kengaytiradi, Qon bosimini pasaytiradi.

KLOFELIN– markaziy ta’sirli gipotenziv vositalarga kiradi. Preparat solitar traktida joylashgan α_2- adrenoresteptorlarni Qo’zG’atadi, natijada uzunchoq miyada va balki gipotalamusda joylashgan tomirlar tonusini boshqarishda ishtirok etuvchi neyronlarni susaytiradi (α₂adrenoresteptorlar Qo’zG’alganda, noradrenalin ajralishi kamayadi va simpatik nerv ta’siri susayadi). Shu tufayli simpatik nerv tolalarining preganglionar Qismiga keluvchi, spontan impulslar kamayadi va turG’un, kuchli gipotenziya, bradikardiya, periferik Qon tomirlarning umumiy Qarshiligi kamayishi, ҳamda yurak ishining susayishi kuzatiladi. Lekin klofelin ta’sirining boshlanishida Qisqa muddatli gipertenziya (periferik α-adrenoresteptorlarning Qo’zG’alishi tufayli) yuzaga chiqadi. Klofelin tana ҳaroratini tushiradi, tinchlantiruvchi va uxlatuvchi ta’sirga ega (MNSga susaytiruvchi ta’sir), ishtaҳani oshiradi, MITning sekretor va xarakat faolligini susaytiradi (kabziyat), organizmda Na⁺ ionlarini va suvni ushlab Qolishini oshiradi. Klofelinning gipotenziv ta’siri 2-4 soatdan so’ng boshlanib, 6-12 soat davom etadi.T_½taxminan 12 soat.MITdan yaxshi so’riladi.

Qo’llanilishi: GB (xafaqonlik) va uning ҳurujlarida (kriz). Preparat Qo’llashni to’xtatish asta-sekin amalga oshiriladi, chunki bekor Qilish sindromi rivojlanadi (uyQusizlik, gipertenziv kriz).

METILDOFA– organizmda α-metilnoradrenalinga aylanadi, u esa klofelinga o’xshab MNSdagi α-adrenoresteptorlarni Qo’zG’atadi va Qon bosimini boshqarishda ishtirok etuvchi neyronlar faolligini susaytiradi. Metildofa MNSga tinchlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi va uyQu chaqiradi. MITdan ichilganda, preparatning 50%gachasi so’riladi.Gipotenziv ta’siri 4-5soatdan so’ng boshlanib, bir sutkagacha davom etadi.OGir ҳollarda metildofani tomir orQali kiritish mumkin.Odatda metildofani bemorlar yaxshi Qabul Qiladilar, lekin ba’zan depressiya, parkinsonizm, dispepsiya, ogiz Qurishi kabi noxush ta’sirlar rivojlanishi mumkin.Kamdan-kam ҳollarda agranulostitoz, trombostitopeniya, gemolitik anemiya bo’ladi.

APRESSIN – diazoksid va minoksidilga o’xshab, asosan rezistiv tomirlarni (arteriolalarni) va mayda arteriyalarni kengaytiruvchi vositalarga kiradi. Preparat periferik tomirlarning umumiy Qarshiligini va Qon bosimini pasaytiradi. Preparat reflektor taxikardiya chaqiradi.MITdan yaxshi so’riladi.Ta’sir kuchi 1 soatdan keyin eng yuQori bo’ladi.So’rilgan apressinni 80-90% oqsillar bilan boglanadi.Organizmda astetillanadi.