Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

0 ‘rgatish uslubiyati. Tirmashib chiqishga o‘rgatishda turli uslublar qo‘llaniladi:

• 
  Yaxlit o‘rgatish uslubi — oson mashqlarni o‘rgatishda (gimnastika o‘rindig‘i va devorida aralash tayanish va osilish holatids tirmashib chiqishlami o‘rgatishda) qo‘llaniladi.
  

• 
  Qismlarga ajratib o‘rgatish uslubi — uch harakat usulida tirmashib chiqishni o'rgatish qo‘llaniladi. Arqonda tirmashib chiqish usullarini o‘zlashtirishni osonlashtirish uchun quyidagi mashqlarni tavsiya qilish mumkin:
  

• 
  arqonga to‘g‘ri qo‘llarda osilgan holatda chayqalish (oyoqlar bilan depsinib yoki yugurib kelib osilib bajariladi);
  

b) o‘rindiqda o‘tirib, oyoqlar bilan ushlashni osrganish;

• 
  to‘g‘ri qo‘llarda osilgan hollarda, arqonni oyoqlar bilan ushlab
  

olish;

• 
  oyoqlarni kerib o‘tirib, osilgan holatda tortilib va tovonlar bilan polga tayanib, qo‘llami bukib yotib tayanishga o‘tish. Shu mashqlar o‘zlashtirilgandan keyingina uch harakat usulida tirma­ shib chiqish oson bo‘ladi.
  

3. Yordamchi mashqlar uslubi —tirmashib chiqish usullarini awal osonroq sharoitda, keyin murakkabroq sharoitda o‘rganish-dan iborat. Misol: oyoqlar bilan gimnastika devoriga tayanib arqonga tirmashib chiqish yoki oyoqla'r bilan tayanish uchun tugunlari bor arqonga tirmashib chiqish, keyin esa odatdagi sharoitda tirmashib chiqish.

4. Algoritmik topshiriqlar berish (4-bobga qaralsin). Oddiy osilishda tirmashib chiqishning nafas olish organlariga katta yuklama berishini hisobga olib, ayniqsa, bolalar mashg‘ulotlarida, bu mashqlarga juda ehtiyotkorlik bilan o‘tish zarur; aralash osilish va tayanishlarda tirmashib chiqish usullaridan keng foydalanish kerak, chunki ulami o‘tganda fiziologik yuklamani boshqarish ancha oson bo‘ladi.

Bu mashqlar juda qiziqarlidir. Ulami o‘yin va musobaqa shaklida o‘tish tavsiya etiladi, bu esa ulaiga bo‘lgan qiziqishni yanada orttiradi. Odatda, tirmashib chiqish mashqlari gimnastika darsining asosiy qismida o‘tiladi.

Bunda, ayniqsa, tirmashib chiqish mashqlarini o‘ta baland­ likda bajaradigan vaqtda ehtiyotlash va yordam qilish zarur. Barcha bevosita olib boriladigan amaliy mashqlar kabi, tirmashib chiqish mashqlarini ham ko‘proq ochiq joylarda o‘tkazgan ma’qul.