Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

9.2. Gimnastika mashg‘ulotlaridagi jarohatlarning
tavsifi va ularning oldini olish
Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan ehtiyot choralariga rioya qilinmasa, quyidagi jarohatlar ehtimoli oshadi: kaft terisining shikastlanishi, ezilishi, qadoqlar, urilishlar, bog‘lam laming cho‘zilishi, uzilishli

sinishlar, menisk va umurtqalararo bo‘g‘imlarning shikastlanishi, mushak tolalarining uzilishi, lat yeyishi, chiqishlar, ochiq va yopiq sinishlar, miya chayqalishi va boshqalar. Shular bilan bir qatorda, jarohatlarning oldini olishda tayanch-harakat apparatini katta yuklamalarga maxsus tayyorlash alohida ahamiyat kasb etadi.

Bilak-panja bo£g‘imini tayyorlashda panjaning aylanma hara­ katlari, tayanib yotgan holda sanchish va qo‘llarda harakatlanish, oldinga egilib turishdan o'zini tashlab tayanib yotgan holga o‘tish qo'llaniladi. Bu bo‘g‘imlarni yanada tezroq qizdirish uehun jun yengchalar yoki qo‘lqoplardan foydalaniladi. Bilak panja bo‘g‘imini qoplagan mushaklar uchun tenuis to‘pi, gantellar (1,5—2 kg) bilan bajariladigan mashqlar, og‘ir g‘o‘lachani (valik) aylantirish va boshqalar tavsiya qilinadi.
Boldir-kaft bo‘g‘imini tayyorlash qarshilikni yengib yoki qar-shiliksiz aylantirish, 5 sm balandlikka oyoq uchida ko‘tarilish, balet poyabzalida barmoqlarda yurish, ikkita yarim sfera tayanchda muvozanat saqlab turish, oyoq barmoqlari kuchi bilan ilgarilanma harakatlanish, chuqurlikka sakrash orqali amalga oshiriladi.
Tirsak va yelka bo‘g‘imlarini tayyorlash uchun aylanma hamda siltash harakatlari, qoTlarni bukib yozishlar bajariladi. Bu harakat-larni gimnastika tayoqchasi, og‘irliklar bilan bajarish samarali hisoblanadi.
Berilajak yuklamaga umurtqalararo bo‘g‘imlami tayyorlash, orqaga egilish (kerilish), oldinga chuqur egilish, turli burilishda aylanishlar yordamida amalga oshiriladi, bunda og‘irliklardan foydalanish, pedagog yoki sherik tomonidan bevosita yordam ko‘rsatilishi mumkin.
Jismoniy tarbiya o‘qituvchilari, murabbiylar shikastlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni bilishlari kerak. Lat yegan joylarga xlor etil suriladi, sovuq suv quyiladi, keyin bint bog‘lab qocyiladi. Kaft terisining shilingan joyiga vodorod peroksidi eritmasi bilan ishlov beriladi, keyin yumshatadigan malham qo‘yib bogelanadi. 0 ‘rtacha va og‘ir jarohatlarda shikastlangan qo‘l yoki oyoqqa shina qo‘yib, uni harakatsizlantirish (immobilizatsiya) orqali birinchi yordam ko‘rsatiladi. Teri qoplami shikastlanganda

dastlab qon oqishi to‘xtatilib, keyin jarohatga vodorod peroksidi quyiladi yoki yod eritmasi surtiladi.