Гижжалар – бутун организм хасталиги

Гижжалар турлари
Гельминтология фанини отаси ҳисобланмиш Константин Иванович Скрябин ўзи 200 дан ортиқ гижжа турларини аниқлади ва улар тўғрисда ёзиб қолдирди. Инсон организимидаги гижжаларни К.И.Скрябин классификацияси бўйича 4 синфга бўлинади.

1. 
   Нематодалар (узун юмалоқ шаклдаги гижжалар - энтеробиоз, аскаридоз, стронгилоидоз, трихоцефаллёз ва бошқалар киради).
   
2. 
   Цестодалар (тасма-лента шаклдаги гижжалар - гименолепидоз, тениаринхоз, тениоз, эхинококкоз, дифиллиобатриоз ва бошқалар киради).
   
3. 
   Трематодалар (сўрвчи гижжалар - фациоллёз, описторхоз, шистосомоз, дикроцелий, клонорх ва бошқалар киради).
   
4. 
   Онкоцерклар (боши тиканга ўхшаш гижжалар - онкоцеркоз, акантоцефаллёз ва бошқалар киради).
   

Гижжаларнинг тухум ва личинкаси қандай шароитда ривожланиши ва юқишига қараб, улар қўзғатадиган касалликлар 3 турга бўлинади. (1931 й К.И.Скрябин ва Р.С.Шульц ажратган)

1. 
   «Геогельминтозлар (грекча «гео» - ер, гельминс» - гижжа, курт) қўзгатадиган гижжалар личинкалари тупроқда ривожланиб, сўнгра одам организимда балоғатга етади ва кўпаяди.
   

Улар ҳам 2 гурухга бўлинади.

• 
  етилган личинкали тухумлар оғиз орқали одам организмига тушганда касаллик юқади. Масалан: Аскаридоз ва қилбош гижжалар.
  
• 
  тухумлардан тупроқда вояга етган личинкаларга айланади, оғиз орқали ва тери орқали организмга киради ва касаллик келтириб чиқаради, ҳаттоки ичак ичида ўзидан ўзига юқтириш (аутосуперинвазия) кузатилиши мумкин. Масалан: Анкилостома некатор ва стронгилоидоз.
  
1. 
   «Биогельминтозлар» (грекча сўздан олинган бўлиб, «био» - хаёт «гельминс» -
   гижжа, курт) паразитнинг ривожланиши ва кўпайиши бир неча жонли, тирик
   организмда юз беради. Бунда оралиқ, охирги - асосий хўжайин ажратилади.
   Оралиқ хўжайин организмда ривожланишининг дастлабки даври ўтади, асосий хўжайин организмда гижжалар ўсиб балоғатга етади. Буларга хўкиз тизмаси, эхинококк, описторхоз ва бошқалар мисол бўла олади.
   
2. 
   Контагиоз гелыиинтлар (1952 й. С.С.Шульман ажратган лотинча «контактус» - «мулоқат» сўзидан олинган) қўзғатувчилар бемор томонидан ажратилган хамона юқумли бўлиб, бевосита одам яқинида ривожланади ва уни атрофидаги предметлар орқали юқади. Буларга энтеробиоз, пакана гижжа ва бошқалар мисол бўла олади.