|
d)
в)
3.6-rasm.
A sosiy y a ssi z a tv o r la r k o ‘rin is h i tu rla ri:
a —
y a k k a h o ld a ;
b —
sek siy ali;
d —
ikki q a to rli;
e —
k lap a n li.
Suv o ‘tkazuvchi oraliqdagi zatvor kengligi 5 m ga c h a b o ‘lsa, ular prokat
profildan, 5 m d a n yuqori boMganda, balandligi oraliq kengligining 0,1 —
0,15 yoki ferm alardan (oraliq kengligi 20 m d an katta) balandligi 0 ,1 2 —0,17
o raliq kengligiga te n g qilib yasaladi. U la rn i z a tv o r balandligi b o ‘yicha
b o sim n in g ten g yuklanganligi tamoyiliga rioya qilgan h o ld a joylashtiriladi.
Regelni ikki ta y a n c h d a erkin y o tg a n t o ‘singa tu sh a y o tg a n ten g yoyilgan
k u c h n i in o b atg a olgan h o ld a hisob qilish m u m k in .
Q o p lam a. M etall zatv o rla r q o p la m a s i sifatida, o d a td a , m etall poMat
ishlatiladi. Q o p la m a qalinligini unga tu sh ad ig an gidrostatik b o s im n in g katta
q iy m ati b o 'y i c h a a n iq la n a d i. Z a tv o r q o p la m a s i b alandligini u n in g eniga
nisbatini 1 ; 2 q iy m a td a q ab u l qilish m aqsadga m uvofiqdir.
T o ‘sinli k a ta k la r regelga parallel boMgan stringerlar (gorizontal t o ‘sinlar)-
d a n iborat va u q o p la m a h a m d a ustu nlarni ushlab turadi, ular zatvor t o ‘plami
d e b ataladi.
S tringerlar k arkasining yuqori va pastki gorizo n tal bogMami h isoblanadi,
o ‘z navbatida pastkisiga tu b zichlagichlar qotiriladi. Y o n to m o n d a g i u stu n lar
ta y a n c h u s tu n la r d eb ataladi.
T o 's i n l a r o ‘qlari o ‘rtasidagi m aso fa q o p la m a ustuvorligi b o 'y i c h a (5 0 —
60)
d
— o ra lig 'id a qabul qilinadi, b u n d a
d
— q o p la m a qalinligi. T o 's in la r
orasidagi fazo to 'sin li katak paneli h isoblanadi, a g ar p a n e l uzunligi u n in g
b a lan d lig id an katta b o 'lsa , vertikal t o 'p l a m k o 'r in is h id a bajariladi. K o 'p
h o lla rd a g o riz o n ta l t o 'p l a m l i to'sinli katak ishlatiladi, faqat kichik oraliqli
b a la n d z a tv o rla rd a vertikal to 'p l a m g a o 'tiladi.
C h e td a g i ta y a n c h u s tu n la r z a tv o r k arkasining qirrasida o 'm a t i l a d i . U la r
ko'taru v ch i u stu n lar yoki ko'taru v ch i ferm alar vazifasini o'tay d i, shuningdek,
ustunlarga biriktirilgan ta y a n c h h a ra k a tla n u v ch i qism lar oralig'i regellardan
yuklanishni ta y a n c h la rg a uzatadi.
3
5
a)
Ь)
3 .7-rasm.
Yassi zatvorlar oraliq tuzilishlarining sxemalari:
a, b —
bo'у lama va ko'ndalang (yaxlit diafragma ko‘rinishdagi ko'ndalang
bog'lanish) tizimlar to'plami;
1 —
qoplama;
2
— stringer;
3, 7 —
ko'ndalang va
tayanch to'sinlar;
4
— regel;
5, 6 —
ko'ndalang va bo'ylama bog'lanishlar;
8, 9,
12
— mos ravishda yon tomonli, teskari tayanchlar va yo'naltiruvchi qurilmalar;
10 —
zichlagich;
11 —
quyilma qismlar.
Tayanch-harakatlanuvchi qismlar oraliq tuzilm asidan uzatiladigan bosimni
quyilma qismlarga va ular orqali inshoot oraliq h a m d a yon devorlariga uzatadi.
Vazifasi b o ‘yicha ular
asosiy
va
yordam chi
b o ‘lishi m u m k in . Asosiy qismlar
y u k n i b e v o s ita d e v o r la r g a u z a ts a , y o r d a m c h i q i s m l a r esa z a t v o r n i n g
hara k a tla n ish i p ay tid a qiyshayish (d e fo rm a ts iy a la n is h )n in g old in i oladi.
K onstruksiyasiga k o 'r a , ular
sirpanuvchi, g ‘ild ira kli va g ‘a lta k li
b o ‘ladi.
S irp a n u v c h i t a y a n c h la r (3 .8 -ra s m ) y o g 'o c h , m e tallar, y o g 'o c h q a tla m li
plastiklardan tayyorlanadi. U lar zatvorlarning pazlardagi harakatiga katta
qarshilik ko'rsatadi. G'ildirakli tayanchlar (3.9-rasm) g'ildirakli aravacha yoki
g'ildirak ko'rinishida bo'ladi va zatvor harakatlanishidagi qarshilikni kamaytiradi.
G 'ildiraklar yuklam aning teng taqsimlanishi asosida joylashtiriladi.
186
'* о
- v •;|
,л- о ч > ■
е :У.У
Л)
о)
3 . 8 - r a s m . S i r p a n u v c h i y a s s i z a t v o r l a r n i n g t a y a n c h - h a r a k a t l a n u v c h i q i s m l a r i :
a, b —
yog'och va metall zatvorlar siTanish tayanchlari;
d —
yog'och qatlamli plastikli
51фап15Ь tayanchi;
1
— eritib quyilgan zanglamaydigan po'lat;
2
— $1фапусЬ;
3
— sirpanish
tayanchlari;
4
— rels;
5 —
yo'naltiruvchi rolik;
6 —
devorga o'matilgan burchaklik.
a)
3.9-rasm.
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
