Gerontologiya va um um iy geriatriya

Keksalikka qarshi profilaktik choralar
1. Q ariyalar, ayniqsa, sovuq tushayotgan paytlarda o ‘zingizni 
sham ollashdan ehtiyot qiling.
2. Suv va ovqatlarni iliq holatda iste’mol qiling.
3. T ah orat yoki dush qabul qilgandan so ‘ng yaxshilab artining, 
ichki kiyim larni o ‘zgartiring.
54

---

4. Burun oqish va aksirish ko‘proq sezilsa piyoz yoki anor 
sharbati tom chilaridan foydalaning (pipetka yordam ida 3—4 
tom chidan).
5. Ertalab va kechqurun burun va peshana atroflariga yupqa 
qilib oksalin m azidan surtib yuring.
6. Ertalablari nonushtadan aw al 1\2 choy qoshiq asalni 1 
stakan qaynagan suv bilan aralashtirib iching.
7. D avolanish jarayonida yotishdan oldin (soat 900- 1000 larda) 
oyoqlarga xantalii vannalar qilish lozim. Yoshi kattalar tahoratdagi 
suvga 4 - 5 dona qog‘ozli xantal solib, 3 - 5 daqiqa oyoqlarini 
botirib o ‘tirishlari lozim.
8. Kechasi nafas olishni biroz yaxshilash uchun “ Eufillin” , 
“T iofil” dori vositalarini 1\2 dozada soat 930- 1030 larda ichish 
tavsiya etiladi.
Bronxial 
astmaning keksalarda kechishi
Bu xastalik surunkali qaytalanuvchi infeksiya va noinfeksiya 
(atopik) sabablardan kelib chiqadi. U ning rivojlanishida bronxlar 
reaktiv holda o'zgaradi va im m unologik yoki noim m unologik 
o ‘zgarishlar ko‘rinishida nam oyon b o‘ladi. Bronxial astm aning 
asosiy belgilariga quyidagilar kiradi: vaqti-vaqti bilan tutib turuvchi 
yo‘tal, ko'krak qafasining siqilishi bronxlam ing har xil omillarga 
sezgirligi ortishi va nihoyat astm aning eng og‘ir ko‘rinishlaridan 
biri b o kg'ilish xurujidir.
Astma 
kasalliklarida 
bronxlardan 
havo 
oqim i 
o'tishni 
to'sadigan holat yuzaga keladi, bu bronxlarning torayishi natijasi 
boMib, ko'kraklarda chiyillash xushtaksim on xirillashlar eshitiladi. 
Klinik kechishida bronxlarning ichki shilliq qavati yallig‘lanib 
ko‘p m iqdorda shilliq ajraladi. U larning siqilishi natijasida xuruj 
tutilishi ehtim oli kuchayadi. Bu dardning 6—8% 60 yoshdan 
katta 
keksalarda 
uchraydi. 
Qariyalarda, 
asosan, 
sekin-asta 
bronx yo'llarini siqa boshlaydi: nafas yo‘llarining o 'tk ir siqilishi 
(birlam chi) yalligManishi, sekin-asta bronx yo‘llarida balg‘am 
to ‘planishi va um rbod o ‘zgarmaydigan sklerotik siqilishlar 
(obstruksiya) kuzatiladi.
55

---

Bu o ‘zgarishlar katta yoshdagilarda surunkali bronxitdan 
tash qari end ok rin o lo gik, allergik reaksiyalarga bog‘liq b o ‘ladi. 
B irinchi astm atik x urujlar bro nx itn in g q o ‘zg‘alishi bilan k o ‘pincha 
nafas b u ru n
b o ‘shlig‘ining sham ollashi, 
aksirish, 
tom o q d a 
qitiqlanish h o latlari va y o ‘tal bilan boshlanadi. Ba’zan qichim alar, 
q izilch alar toshib ketishi m u m k in , bunday b em orlar o ‘tirgan 
ho ld a nafas olishga, d erazalam i ochib, havo yutishga intiladi. U lar 
b u tu n k o ‘krak bilan nafas olib, to ‘sh orqasida siqilish alom atlarini 
sezishadi. A sosan, qariyalarda yurak urishi tezlashib arterial qon 
bosim i oshib ketishi m um kin. S huning u ch u n qariyalar albatta, 
elektrokardiografiya tekshiruvidan o ‘tib, yurak qon to m irlar 
kasalligi “Y urak astm asi” b o r-y o ‘qligiga am in bo4ishi kerak.