Gerontologiya va um um iy geriatriya

Qariyalar suyaklaridagi distrofik o ‘zgarishIar
Bu kasallik, asosan o g 'ir sport turi bilan shug‘ullanish yoki 
m ehnat 
gipodinam ikasi 
(kam harakatlik 
natijasida 
tayanch 
harakati apparati, nafas yo‘llari, qon aylanish va ovqat hazm 
qilish tizim idagi o'zgarishlar) oqibatida 35—40 yoshlardan boshlab 
paydo bo'ladi.
Xastalik juda sekin rivojlanadi. Awal katta bo ‘g‘imlar, so‘ng 
kichik IxVg’imlar faoliyatini izdan chiqaradi. K o'pincha bunday 
xastalik bilan og'rigan bemorga yanglishib podagra tashxisi qo‘yiladi.
Olim N .S.K osinskiy o ‘z o'zgarishlari natijasida oyoq b o ‘g‘imlari 
84,3%, tos va boldir bo'g'im lari 42,7% holatlarda artrozga uchrashi 
ehtim oli aniqlangan. Tizza b o 'g 4imi 33,7%, yelka b o ‘g ‘imi esa 
10,8% holatda shu kasallikka chalinishi kuzatiladi.
Kasallikni keltirib chiqaruvchi asosiy sabablar:
- bolalikdan boshlangan displaziyalar;
-
b o 'g 'im lar 
chiqishiga 
moyil 
boMishi, 
ayniqsa 
tizza 
b o 'g 'im in in g qiyshayib, n o to kg‘ri bitishi;
- m ikrotravm alar;
67

---

— oyoqning tu g ‘m a kaltaligi;
— tu g ‘m a c h o ‘loqlik (b a ’zan b o ‘g‘im lar c h o ‘zilishi natijasida 
kuzatiladi).
K asallikning 
asosiy 
klinik 
belgilari 
og‘riq, 
b o ‘g ‘im lar 
deform atsiyasi, aktiv va passiv h arakatning qiyinlashishi bilan 
n am o y o n b o ‘ladi.
A rtroz klinik belgilari rivojlanishiga qarab uch davrga bo4ib 
o ‘rganiladi.
1. P reartroz davri. B olg ‘im larda ozgina z o ‘riqish b o ‘lsa ham
o g ‘riq seziladi, ayniqsa oyoq uvum shib qolishi va to m ir tortishishi, 
oyoq u chlarin ing m uzlashi his qilinadi. Lekin b o ‘g ‘im larda hech 
q an d ay o ‘zgarish b o ‘lm aydi.
2. S ubkom pensatsiyasi davri. B unda patologik o ‘zgarishlar 
yaqqol nam o yo n b o ‘ladi. B o‘g ‘im terisida o ‘zgarishlar: qizarish, 
b iroz k o ‘karish va tirishish natijasida b o ‘g 4im ning yon tom onlari 
tortilib, xunuklashib qoladi.
K asallikning ikkinchi bosqichida ogkriq yanada zo ‘rayadi. 
H a tto bem o rn in g ta n a h arorati 37,8—38 darajagacha k o ‘tarilishi 
m um kin. H arakatlari ju d a qiyinlashib boradi. Ayniqsa, oyoqni 
oldinga yoki orqaga to rtg an d a ogkriq jud a kuchayadi. Bo‘g‘im 
to g ‘aylari sekin-asta qattiqlashib, m a ’lum bir holatda qotib qolishi 
m um kin. Bu h o lat m ushaklarda atrofiya uyg‘onishiga olib keladi.
3. D ekom pensatsiya davri. Bunda b o ‘g‘im tirqishlari butunlay 
bekilib qoladi. T o g ‘ay atrofida ortiqcha m ushaklar paydo b o lib
b o ‘g ‘im m ushaklarini paydo qiladi. Xastalik oMjasiga aylangan 
b em o r m a ’lum bir holatda o ‘tirishga m ajbur b o la d i.
T o ‘g‘ri tashxis uch u n um um iy qon tahlili topshirish lozim. 
B unday b em orn in g qon tahlilini eritrotsitlar c h o ‘kishi tezlashishi 
va leykotsitlar ortishi kuzatiladi.
Shuningdek, qon biokimyoviy tekshirilganda um um iy oqsilning 
k o ‘payishi, im m unuglobulinlarning ortishi, V - globulinlarining 
kam ayishi va S — rektiv oqsili ortishini kuzatish m um kin.
A rtrozni davolashdan oldin bem orning shikoyatlarini yaxshilab 
eshitish lozim . U ning ilgari qanday xastalikka moyil boMgani, 
tu g ‘m a kasalliklari b o r-y o ‘qligini aniqlash m uhim dir.
68

---

Kishining biror joyi lat yeganda, bunga befarq b o ‘lmaslik 
kerak. Ayniqsa, suyak chiqishi va sinishini o ‘z vaqtida davolashga 
kirishish zarur. Keksalar oddiygina shamollash alom atlariga ham 
jiddiy yondashishi va o ‘z vaqtida davolanishi shart.
O rganizm ni biostim ulyatorlar, vitamin va koferm entlar bilan 
to ‘yintirishga aham iyat qarating. Bo‘g‘im lar yaxshi egiluvchan 
va bukiluvchan boMishi uchun um um iy gim nastik m ashg‘ulotlar 
bilan shug‘ullaning. Uqalash mashqlari ham bo‘g‘imIar faoliyatini 
tiklashga yordam beradi.
Davolash jarayonida kislorod yetishmasligidan qiynalgan 
b o ‘g‘imlarga giperbolik oksiginatsiya muolajasi o ‘tkaziladi, ya’ni 
b o ‘g4im to ‘qim alariga kislorod yuboriladi.
Bo‘g‘im xastaligidan forig‘ b o ‘lishni istagan har bir kishi 
travm atolog, nevropatolog, um um iy shifokor ko‘rigidan o ‘tishi va 
tavsiyalarini bajarishi m um kin.