Гeoгрaфия

1.
Химия өнеркәсiбiнiң салалараралық байланысын модельде сипаттап бер.
2.
Химия кәсіпорындарын орналастыруда қандай алғышарттар есепке алынған?
3.
Облысыңдағы химия өнеркәсiбi кәсіпорны қандай шикiзаттан пайдаланады?
4.
Контурлы картаға химия өнеркәсiбi кәсіпорындары орналасқан қалаларды 
белгіле.
http://eduportal.uz

---

48
17-сабақ
17-сабақ
ҚАРА МЕТАЛЛУРГИЯ
11-сабақтың тақырыбынан қара металлургияның жалпы өнер-
кәсіп өніміндегі салмағын анықта.
Металлургия кешенi екi тармақты: қара металлургия мен түстi 
металлургияны өз iшiне алады.
Қара металлургия
– темiр рудасын қазып шығару, шойын, 
болат ерiту, прокат және ферроқорытпалар өндіруден құралады 
Қазiргi заман металлургиясы үшiн, бiрiншiден, металдың негiзгi 
бөлiгiн металлургия комбинаттарында өндіру белгіленеді (35-сурет). 
Металлургияда шикiзатты кезек-кезекпен өңдейтiн комбинаттардың 
35-сурет. 
Mеталлургия комбинатындағы цехтардың схемасы.
Әк т
ас
Ф
ерроқо
спа
лар
http://eduportal.uz

---

49
үлесi үлкен болады. Өйткенi комбинаттарда 
бiржола темiр рудасынан домна пештерiнде 
шойын ерiтiп алынады, сұйық шойын мен 
темiр қалдықтарынан (металлоломнан) болат 
ерiтетiн (мартен, конвертер, электр) пештерде 
болат ерiтіледі, ал болаттан дайын өнiм – 
прокат алынады. 
Fылым мен техниканың өркендеуi металл 
ерiтудiң қалдықсыз технологиясын, металл 
алудың жаңа, өнiмдi әдiстерiмен болаттың 
сапасын арттыруды және прокаттың түрлерiн 
алуды қамтамасыз етілуде. Металл алудың ең 
жаңа әдiсi металды домнасыз, яғни руданы 
ерiтпей одан бөлiп алу болып табылады. 
Қара металлургияда өндiрiс үздiксiз орталықтана түседі.