Geog 1 (38-янги). p65

Atama, tayanch tushuncha va nomlar
Litosfera, platforma, geosinklinal, Yer po‘sti, relyef, tog‘,
tekislik, shelf, batial, abissal, Moxorovichich.
4- rasm. Litosferaning tuzilishi.
Cho‘kindili qatlam
Materik yer po‘sti
Okean yer po‘sti
Materik yer po‘sti
Litosfera
Tashqi mantiya
Yer po‘sti
MATERIK
OKEAN
MATERIK

---

19
Nazorat uchun savollar
1. Litosfera nima va qanday turlarga bo‘linadi?
3. Yer yuzasida qanday asosiy relyef shakllari tarqalgan?
Amaliy topshiriqlar
1. Darslikning 18- betidagi 4- rasm („Litosferaning tuzili-
shi“)ni daftaringizga chizing va izohlang.
2. Yozuvsiz xaritaga litosfera plitalari va asosiy relyef shakl-
larini tushiring.
7- §. Materiklar va okeanlarning
paydo bo‘lishi va rivojlanishi
Yer va litosferaning paydo bo‘lishi. Olimlarning ta’kidla-
shicha, Quyosh sistemasi va Yer Koinotda harakatlanayotgan
changsimon zarrachalar birikishidan hosil bo‘lgan. Bunday
fikrni dastlab fransiyalik olim R. Dekart 1644- yilda, keyin-
chalik germaniyalik faylasuf I. Kant 1755- yilda va fransiyalik
olim R. S. Laplas 1796- yilda aytishgan. Shuning uchun bu
giðoteza Dekart-Kant-Laplas giðotezasi deb ataladi.
Litosfera va yer po‘sti yer ichki moddalarining saralanishi
natijasida hosil bo‘lgan. Qizigan holatdagi yerning yengil mod-
dalari tepaga ko‘tarilgan, og‘ir moddalari esa pastga cho‘kkan.
Oqibatda nisbatan yengil va qattiq litosfera (yunoncha, tosh
qobiq) hamda yer po‘sti, mantiya va yadro tarkib topgan.