“geodeziya, kartografiya, geografiya” kafedrasi geodeziya fanidan

2.3. Direksion burchak bilan rumb orasidagi munosabat

Yo‘nalishning direksion burchagi ma’lum bo‘lganda rumbini, rumbi ma’lum bo‘lganda esa direksion burchagini topish mumkin. Masalan 17-shaklda direksion burchak bilan rumbning bir-biriga munosabati berilgan; yo‘nalishlarning direksion burchaklari ma’lum bo‘lganda bu shakldan foydalanib, rumbni quyidagi formulalar yordamida aniqlash mumkin:

1. 
   chorakda SHSHQ r = a,
   
2. 
   chorakda JSHQ r = 1800 - a, (1.5)
   
3. 
   chorakda JG‘ r = a - 1800,
   
4. 
   chorakda SHG‘ r = 3600 - a. yo‘nalishlarning rumbi ma’lum bo‘lsa, direksion burchakni quyidagi
   

formulalarda aniqlash mumkin:

1. 
   chorakda SHSHQ a = r
   
2. 
   chorakda JSHQ a = 1800 - r (1 .6 )
   
3. 
   chorakda JG‘ a = 1800 + r
   
4. 
   chorakda SHG‘ a = 3600 - r
   

yo‘nalishning azimuti ma’lum bo‘lganda, uning rumbini, rumbi ma’lum bo‘lganda esa azimutini shu formulalar yordamida aniqlash mumkin. Bunda formulalardagi direksion burchak (a) o‘rniga azimut (A) qo‘yiladi, xolos.

Xulosa

Magnit ignaning shimoliy uchining haqiqiy meridian yo'nalishidan og'ishiga magnit ignaning egiluvchanligi d deyiladi. Ushbu qiymat Yerning magnit maydonining holatiga bog'liq bo'lib, vaqt o'tishi bilan doimiy emas. Magnit anomaliyalar zonalarida moyillik sezilarli chegaralarda (0 ° -15 °) o'zgarishi mumkin. Sharqiy moyillikni ijobiy, g'arbiy tomonni salbiy deb hisoblash odatiy ravishda qabul qilingan.
Joydagi biror chiziqning boshlang‘ich deb qabul qilingan chiziqqa nisbatan yo‘nalishini aniqlash - shu chiziqni orientirlash deyiladi.
Har qanday chiziqning yo‘nalishi, shu chiziq bilan boshlang‘ich yo‘nalish deb qabul qilingan chiziq orasida hosil bo‘lgan burchak yordamida aniqlanadi.
Haqiqiy azimut bilan magnit azimut bir-biridan 8 ga farq qiladi. - Bu burchak magnit strelkasining og‘ish burchagi deyiladi.
Haqiqiy azimut bilan direksion burchak bir-biridan у burchakka farq qiladi. Bu burchak - meridianlar yaqinlashish burchagi deyiladi.
Rumb - boshlang‘ich yo‘nalishning shimoliy va janubiy tomoni bilan, chiziq yo‘nalishi orasidagi burchakdir. Rumb 00 dan 90 о gacha o‘zgaradi (12-shakl).
Rumb burchakni qiymatini oldiga koordinata choragini nomi yoziladi.
SHSHq, SHG‘, JSHQ, JG‘.
Yer yuzidagi har bir chiziqning to‘g‘ri va teskari orientirlash burchagi bo‘ladi.
Meridianlarning zonaning o'qi meridianiga yaqinlashish kattaligi nolga teng va zonaning o'rta meridianidan va ekvatordan masofa bilan ortib boradi; uning maksimal qiymati ustunlar yonida bo'ladi va 3 ° dan oshmaydi.

Topografik xaritalarda ko'rsatilgan meridianlarning yaqinlashishi varaqning o'rta (markaziy) nuqtasiga ishora qiladi; O'rta kenglikdagi 1: 100000 masshtabli xarita varag'idagi uning qiymati xaritada ko'rsatilgan qiymatdan 10-15 'gacha farq qilishi mumkin.

Magnit azimut - soat yo'nalishi bo'yicha 0 dan 360 ° gacha, magnit meridianning shimoliy yo'nalishi (kompas yoki kompasning o'rnatilgan magnit ignasi yo'nalishi) va aniqlanayotgan ob'ekt tomon yo'naltirilgan o'lchov.
Magnit azimutlar er yuzida kompas yoki kompas bilan o'lchanadi, shuningdek xaritadan o'lchangan yo'nalish burchaklari bilan aniqlanadi.
Magnit ignaning moyilligi (magnit moyillik) - bu haqiqiy (geografik) va magnit meridianlar orasidagi burchak.
Magnit ignaning moyilligi kunlik, yillik va dunyoviy tebranishlarga, shuningdek magnit bo'ronlari ta'sirida vaqtinchalik buzilishlarga duch keladi. Magnit ignaning moyilligi va uning yillik o'zgarishlari topografik va maxsus xaritalarda ko'rsatilgan. Magnit anomaliyalar sohalarida, odatda, magnit ignaning pasayishidagi tebranishlar amplitudasi ko'rsatiladi.
Magnit ignaning sharqqa moyilligi sharq (musbat), g'arbga esa g'arb (salbiy) deb qaraladi. Yo'naltirilgan burchakdan magnit azimutga teskari tomon o'tish turli yo'llar bilan amalga oshiriladi; buning uchun barcha kerakli ma'lumotlar xaritaning har bir varag'ida 1: 25,000 - 1: 200,000 masshtabida maxsus matnli yordamda va chap pastki burchakdagi varaqning chetlariga joylashtirilgan grafik diagrammada mavjud