“geodeziya, kartografiya, geografiya” kafedrasi geodeziya fanidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM
VAZIRLIGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI

“GEODEZIYA, KARTOGRAFIYA, GEOGRAFIYA” KAFEDRASI

GEODEZIYA FANIDAN

KURS LOYIHASI
MAVZU: ORIENTIRLASH BURCHAKLARI VA ULAR ORASIDAGI MUNOSABAT
Kurs loyihasi rahbari : ______________ Adambayev A
Loyihalovchi : _____________ Olimov S
Reja:
Kirish

I BOB ORIENTIRLASH HAQIDA MA’LUMOT

1.1. Orientirlash haqida tushuncha
1.2. Gauss meridianining yaqinlashuvi

II BOB ORIENTIRLASH BURCHAGINI ORASIDAGI MUNOSABAT

2.1. Orientirlash burchagi orasidagi munosabat
2.2. Direktura karaklari va azimut
2.3. Direksion burchak bilan rumb orasidagi munosabat
Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH

Bu burchak orientirlash burchagi deb ataladi. Masalan: OX - boshlang‘ich yo‘nalish. OC chizig‘ining OX ga nisbatan yo‘nalishi a orientirlash burchagi yordamida aniqlanadi.
Joydagi biror chiziq yo‘nalishini aniqlashda boshlang‘ich yo‘nalish deb geografik meridian qabul qilinsa, ular orasidagi orientirlash burchagiga - haqiqiy azimut, magnit meridian qabul qilinsa - magnit azimut o‘q yoki unga parallel bo‘lgan chiziq qabul qilinsa direksion burchak deyiladi.
Haqiqiy azimut, magnit azimut va direksion burchak boshlang‘ich yo‘nalishning shimol tomonidan boshlab soat strelkasi yo‘nalishi bo‘yicha 0 dan
360 gacha o‘lchanadi.
Magnit ignaning egilishi - bu haqiqiy va magnit meridianlarning shimoliy yo'nalishi bilan hosil bo'lgan burchak. Magnit ignaning moyilligi erning bir nuqtasi uchun ham o'zgaruvchan qiymatdir. U kun, yil, asr davomida o'zgarib turadi. Magnit ignaning yaqinlashishi va pasayishi xaritaning pastki qismida ko'rsatilgan.
Rumb - eng yaqin yo'nalishdan (shimoliy yoki janubiy) yo'naltirilgan chiziqgacha o'lchangan o'tkir burchak. Rumba qiymati asosiy nuqtalarni bildiruvchi va chiziq yo'nalishini ko'rsatuvchi ikkita harfning nomi bilan birga keladi.
Magnit igna moyilligining yillik o'zgarishini hisobga olgan holda yo'naltirilgan burchakdan magnit azimutga o'tish. Birinchidan, ma'lum bir vaqtda magnit ignaning moyilligi aniqlanadi. Buning uchun magnit igna moyilligining yillik o'zgarishi xarita yaratilgandan beri o'tgan yillar soniga ko'paytiriladi va natijada olingan qiymat xaritada berilgan magnit ignaning pasayishi bilan algebraik tarzda yig'iladi. Keyin asosiy formulaga muvofiq yo'naltirilgan burchakdan magnit azimutga o'tish amalga oshiriladi.