Genetika va evolyutsion

Vertebrata
bo`lib,
ularga sut emizuvchilar, qushlar, sudralib yuruvchilar va baliqlar kiradi. 
2. Nerv sistemasi tanasining har xil qismlarida joylashgan, nerv tugunchalari 
va ulardan tarqalgan nervlarga ega bo`lgan organizmlar. Bunday tuzilish yumshoq 
tanlilar—
Mollusca
larga mansub. Bu tipga boshoyoqli, qorinoyoqli, plastinka 
jabrali mollyuskalar kiradi. 
3. Nerv sistemasi qorin tomoni bo`ylab ketgan, qo`shaloq nerv zanjiriga 
ega bo`lgan organizmlar. Ular bo`g`imlilar —
Articulata 
deb ataladi va halqali 
chuvalchanglar, qisqichbaqasimonlar, o`rgimchaklar hamda hasharotlarni o`z 
ichiga oladi. 
4. Nerv sistemasi, nerv halqasi va undan nur shaklida tarqalgan nerv
tarmoqlaridan iborat bo`lgan organizmlar. Zoofitlar yoki nurlilar 
Radiata 
nomini olgan bu tipga ignaterililar, poliplar va infuzoriyalar kiradi. 
Hayvonlarni tiplarga bo`lishda ularning ichki tuzilishiga e’tibor berish tabiiy 
sistema tuzishda juda katta ahamiyatga ega. Kyuve Linney sistemasini 
takomillashtirdi va unga yangi taksonomik kategoriya tipni kiritdi. U yuqorida 
keltirilgan hayvon tiplari tuzilishiga ko`ra bir-biridan keskin farq qiladi, biri 
ikkinchisiga o`tmaydi va ular o`rtasida oraliq formalar yo`q, shunga ko`ra, har bir tip 

---

34 
alohida yaratilgan, deb uqtirdi. 
Hayvon tiplari xaqidagi ta’limotni K. Ber (1792—1876) rivojlantirib, 
umurtqalilar, bo`g`imlilar, yumshoq tanlilar va nurlilarni faqat qiyosiy anatomiya 
emas, balki qiyosiy embriologiya dalillari bilan ham ta’riflash mumkinligini, har 
bir tipga kiradigan hayvonlar tuzilishi bilan emas, balki embrional rivojlanishi bilan 
ham o`xshash ekanligini ta’kidlaydi. Binobarin, Kyuve hayvonlarni 4 tipga 
bo`lishda, asosan, qiyosiy anatomiya dalillariga asoslangan bo`lsa, Ber 
embrional rivojlanishiga e’tibor berdi.
Agar Kyuve tiplarni morfologiya-sistematika kategoriyalari sifatida tushungan 
bo`lsa, Ber tip termini zaminida alohida tuzilishnigina emas, balki rivojlanishni 
ham e’tirof etdi. Kyuvedan farq qilib, Ber hayvonot dunyosida qo`shimcha tiplar 
ajratish mumkinligini, tiplar o`rtasida oraliq formalar bo`lishini tan oldi. 
Chunonchi, u ignaterililarni alohida tip sifatida ajratishni taklif etdi. 
Peterburg Meditsina-jarrohlik akademiyasining professori