Genetika va evolyutsion

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
46-rasm.
Embrionning moslanishiga misollar. I- akulaning shishasimon pardaga 
ega tuxumi uzun iplar yordamida korall shoxlariga ilashadi; II- jo`ja embrioni uchta 
murtak «ortig`i» bilan: 1- allantos; 2- sariqlik xaltasi; 3- amnion. 

---

224 
Umumiy 
degeneratsiya 
yoki 
morfologik-fiziologik 
regress.
Agar 
aromorfozda organizmlarning tuzilish darajasi yuksalsa, umumiy degeneratsiyada 
voyaga etgan organizmlarning tuzilish darajasi, hayot faoliyati soddalashadi. 
Morfologik-fiziologik regress, odatda, o`troq holda yashashga yoki parazit hayot 
kechirishga o`tish bilan uzviy bog`liq bo`ladi. Degeneratsiyaga uchragan 
organizmlarda harakatlanish (muskul sistemasi, oyoqlar skeleti), markaziy nerv 
sistemasi, sezuv organlari, aktiv oziqlanishga yordam beradigan organlar reduksiyaga 
uchraydi. Aksincha, organizmda hayot uchun ikkinchi darajali hisoblangan faoliyat, 
chunonchi, jinsiy sistema progressiv rivoj topadi. Bu hodisa ayniqsa gidroid 
poliplarda, ba’zi bir korallarda, xordalilar tipiga kiruvchi pardalilarda namoyon 
bo`ladi. Mo`ylov-oyoqli qisqichbaqalar, ba’zi korallarda harakatlanish, aktiv 
oziqlanish organlari soddalashgan. Assidiyalarda o`troq yashashga o`tish munosabati 
bilan qon-tomir, nerv sistemasi, xorda reduksiyaga uchraydi. Endoparazitlardan 
lentasimon chuvalchanglarda faqat harakatlanish va sezuv organlari emas, balki 
oziqlanish organi ham reduksiyaga uchraydi. Lekin jinsiy sistemasi hamda o`z 
«xo`jayiniga» yopishish organlari kuchli rivoj topadi. O`simliklarda ham 
morfologik-fiziologik regress parazit hayot kechirishi bilan bog`liq holda yuzaga 
keladi. Ko`p parazit o`simliklarda barglar yo`qolib ketadi, ildizi reduksiyaga 
uchraydi, ular o`rniga so`rg`ichlar hosil bo`ladi. 
Shunday qilib, Seversovning evolyutsiyaning turli yo`nalishlari to`g`risidagi 
ta’limoti asosida nima sababdan barcha organizmlar evolyutsiya jarayonida o`z 
tuzilishini bir tekis takomillashtirmagan va hozirgi davrda tuzilishi murakkab 
organizmlar bilan bir qatorda, tuban organizmlar ham mavjud, degan muammo 
ilmiy tomondan hal etildi.