Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

muxit ta ’sirida o ‘zgarishi qanday o ‘zgaruvchanlik deyiladi?
A) Fenotipik
B) Genotipik
C) Mutatsion
D) B va C javoblar to‘g‘ri
14. Bitta genotipning tashqi muhit sharoitiga qarab har xil fenotipni
yuzaga chiqara olish chegarasi nima deyiladi?
A) Strelolist
B) Reaksiya normasi
C) Paratipik normasi
D) O‘sish va rivojlanish
15. Belgilarnig o ‘zgaruvchanligini o ‘rganish usullarini ishlab chiqish
bilan qaysi fan shug‘ullanadi?

---

64
Genetika
A) Sitologiya
B) Fiziologiya
C) Biometriya
D) Gistologiya
16. Belgilarning miqdoriy o ‘zgarishlarini aniqlash uchun nima qili-
nadi?
A) jadval tuziladi
B) Biometriya
C) Matematik hisoblanadi
D) Variatsion qator tuziladi
17. Variatsion qator nima?
A) Ma’lum tartibda joylashgan variantlar yig‘indisi
B) SAealning noma’lum qismi
C) O‘xshash guruhlarning uchrashish tezligi
D) Hammasi to‘g‘ri.
13-§. Irsiy o ‘zgaruvchanlik
Irsiy o‘zgaruvchanlik genotipik o‘zgaruvchanlik deb ham ata­
ladi. Uni kombinativ va mutatsion o ‘zgaruvchanliklarga ajratiladi.
Kombinativ o ‘zgaruvchanlik. Bunda genlar tuzilishi o ‘zgarmay- 
di, genotipda yangi genlar majmuasi hosil bo‘ladi. Jinsiy ko‘payuv- 
chi organizmlarda kombinatsion o‘zgaruvchanlikning quyidagi 
mexanizmlari mavjud:
1. Meyozda xromosomalarning mustaqil taqsimlanishi;
2. Otalanish jarayonida xromosomalarning tasodifiy to ‘plami 
hosil bo ‘lishi;
3. Krossingover natijasida genlar rekombinatsiyalanishi.
Jinssiz ko‘payuvchi mikroorganizmlarda kombinativ o ‘zgaruv-
chanlikning o‘ziga xos mexanizmlari: transformatsiya va transduk- 
siya mavjud.
Transformatsiya — hujayra irsiyatning unga yot D N K kirishi 
natijasida o‘zgarishi. (Griffit — 1928, Everi — 1944).
Transduksiya — irsiy axborotni bir hujayradan ikkinchisiga 
viruslar (bakteriofaglar) orqali ko‘chirilishi.
Mutatsion o‘zgaruvchanlik — irsiy axborotning tuzilishi va 
miqdori o‘zgarishi natijasida kelib chiqadi.
Mutatsiyalarning sababiga ko‘ra